Arabistan’da Bulunan Parmak İnsan Göçünü Çok Daha Geriye Çekiyor

Suudi Arabistan’da tarih öncesi bir göl bölgesinde bulunan parmak kemiği, modern insanların 60.000 yıl öncesine kadar Afrika’yı terk etmediği fikrine meydan okuyor.

Kuzeydoğu Suudi Arabistan’daki Al Wusta bölgesinde bulunan bir Homo sapiens parmak kemiğinin kalıntıları. C: Ian Cartwright

85.000 yıldan daha fazla bir zaman önce, Arap yarımadası bugün insanların gördüğü geniş, kumlu genişlikten çok daha farklı görünüyordu.

Bölge, her yağmurlu mevsimde dönemsel olarak yeşillenen ve yüzlerce tatlı su gölünü barındıran yemyeşil bir otlaktı. Araştırmacılar burada, Afrika anakıtası ile daha çok ilişkili olan su kuşları ve su aygırı gibi yarı su memelilerinin kanıtlarını bulmuşlardı. Ayrıca, yarımada üzerinde erken dönem insan varlığına işaret eden taş aletler buldular, ancak insan varlığını gösteren hiçbir doğrudan fosil kanıtı bulunamadı; ta ki şimdiye kadar.

Yapılan yeni tarihlendirmeye göre, Suudi Arabistan’ın Al Wusta isimli eski bir göl bölgesinde 2016 yılında keşfedilen tek bir insan parmak kemiği, yaklaşık 88.000 yıl öncesine dayanıyor.

(Arabistan’da 8000 Yıllık Tasmalı Köpek Resimleri Bulundu)

Arkeologlar, Suudi Arabistan’ın eski ve daha yeşil geçmişinin kalıntılarını bulmak için, bölgenin tarih öncesi görüntülerine ait tatlı su kütlelerini kanıtlamak için uydu görüntülerine bakarak işe başladılar.

Max Planck Enstitüsü’nden araştırmanın baş yazarı Michael Petraglia, “Arabistan’da 10.000 eski göl bulduk. Yaklaşık 200’ünü ziyaret ettik ve yaklaşık %80’inin arkeoloji kanıtları var.” diyor.

Petraglia’ya göre, bölgenin göllerinin çoğu mevsimseldi,  kuru mevsimlerde periyodik olarak küçülüyor ve muson mevsiminde tekrar dolarak büyüyordu.

Ancak Al Wusta, yıl boyunca dolu olan bir tatlı su kaynağıydı. Araştırmanın eş yazarı Huw Groucutt’a göre, arkeologlar Al Wusta göl sahasında yüzlerce taş alet parçası buldular.

Al Wusta’da bulunan beyaz çökelti, alanın bir zamanlar tatlı su gölü olduğunu gösteriyor. C: Klint Janulis

Afrika’dan erken çıkış

Tam olarak insanların ne zaman Afrika’yı terk etmeye başladıkları arkeologlar ve paleoantropologlar arasında bir tartışma konusu. Birçoğu, 60.000 yıl öncesine kadar Afrika’nın kuzey ve doğusunda, kitlesel göç için güvenilir kanıtlar olmadığını söylüyor.

2007’de Petraglia, modern insanların, 74.000 yıl önce Hindistan kadar doğuda bulunduğunu iddia etmişti. Petraglia, “10 yıldan uzun süredir tartışmalara katlandım.” diyor.

“Homo sapiens’in bu tarihten önce Güney Asya’ya ulaştığını savunuyorduk. Bu iddiamız taş aletlere dayanıyordu, ama bunu fosillerle destekleyemedim.”

Petraglia 2014 yılında Arap Yarımadası’nda bazı yerler belirledi. Avcı-toplayıcıları destekleyebilecek eski bir yeşil alan olarak, Afrika’nın dışında bir doğal basamak taşı olabileceğini teorileştirdi.

Fas’ta bulunan ilk insan fosilleri, 300.000 yıl önce batı Afrika’da insanların varlığını kanıtladı. Ancak kıtanın dışında 60.000 yıl öncesinden çok az fosil bulundu. Daha sonra, Ocak ayında, İsrail’de 180.000 yıllık bir insan çene kemiği bulundu.

(Arabistan’da Binlerce Yıllık Gizemli Taş Yapılar Görüntülendi)

Hem Petraglia hem de Groucutt, Suudi Arabistan’da bulunan insan parmak kemiklerinin, daha önce tahmin edilenlere göre coğrafi olarak daha çeşitli insan göçüne işaret ettiğini söylüyor.

Groucutt, “Arabistan’da yüzlerce farklı arkeolojik alana gittik ve neredeyse her birinde taş aletler vardı. Taş aletler bulmadan yola çıkamazsınız. Asıl zorluk, insan kalıntılarıyla dolu bir yer bulmaktı.” diyor.

Araştırma ekibi, 2-3 cm boyundaki parmak kemiği hakkında çok az şey biliyor. Bir erkeğe mi yoksa kadına mı ait olduğu, bu insanın yaşı, daha fazla delil olmadan tespit edilemez.

Antropolog John Hawks, “Bu parmak kemiğinin modern insana ait olup olmadığı, sadece bir kemikten yola çıkarak söyleyebilecek kadar yeterli olduğunu düşünmüyorum.” diye şüphesini belli ediyor. “Bu yüzden, bunun modern insan yayılımının kanıtı olduğunu söylemek için çok erken.”

“Sanırım Arap yarımadasında daha fazla keşifler yapmamız gerektiğini açıkça görüyoruz.”

Daha fazla bulgu gelebilir

Petraglia, son zamanlarda yabancı bilim insanları için yeni erişimler sağlayan Suudi Arabistan’ın daha önemli keşifler için büyük bir potansiyel sunacağını kabul ediyor.

“Buraya her sezon geldiğimizde yeni bir keşif yapıyoruz. Bu işi eski göllerde sürdürmek için çok büyük planlarımız var ve çalışmalarımızı da mağaralara doğru genişleteceğiz. Burası bir nevi bir altın madeni.”

National Geographic. 9 Nisan 2018.

Makale: Huw S. Groucutt, Rainer Grün, Michael D. Petraglia et all. 2018. Homo sapiens in Arabia by 85,000 years ago. Nature Ecology and Evolution.