Arabistan, Afrika’dan Erken İnsan Göçlerinde Kilit Taşıydı

Arap genomlarının şimdiye kadarki en büyük çalışması, tüm modern Orta Doğu popülasyonlarının en eskisini ortaya çıkardı. Bu çalışma, modern insanların dünya çapında ilk kez nasıl yayılmış olabileceğine ışık tutuyor.

Bugün Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni içeren Arap Yarımadası, uzun zamandır Afrika, Avrupa ve Asya arasında önemli bir kavşak görevi gördü. Son arkeolojik, fosil ve DNA bulguları, Orta Doğu’yu ve insanlarını analiz etmenin, modern insanların Afrika’dan çıkışını ve dünyanın geri kalanına ilk kez nasıl yayıldığı hakkında daha fazla bilgi verebileceğini gösteriyor.

Şimdiye kadar, Arap popülasyonlarının genetiği büyük ölçüde anlaşılmamıştı. Yeni çalışmada, araştırmacılar bir Orta Doğu popülasyonunun genetiğinin ilk büyük ölçekli analizini gerçekleştirdiler. Uzmanlar, Katar sağlık veritabanlarından rastgele seçilen 6,218 yetişkinden alınan DNA’yı inceleyerek ve bugün dünyanın diğer bölgelerinde yaşayan insanların DNA’sı ve bir zamanlar Afrika, Avrupa ve Asya’da yaşayan eski insanların DNA’sı ile karşılaştırdı.

Katar’daki Sidra Medicine’dan tıbbi ve popülasyon genomik laboratuvarının başkanı olan kıdemli yazar Younes Mokrab, “Bu çalışma, bir Arap nüfusu üzerine yapılan ilk büyük ölçekli çalışma.” diyor.

(Tarih Öncesi İklim Değişikliği Arabistan’da Birçok Göçe Yol Açtı)

Bilim insanları, Orta Doğu gruplarından elde edilen DNA’nın, muhtemelen son 1.400 yıl içinde İslam’ın dünyaya yayılması ve yükselişi nedeniyle, Orta Doğu kökenli insanların bu popülasyonlarla melezleşmesi sonucu Avrupa, Güney Asya ve hatta Güney Amerika topluluklarına önemli genetik katkılar sağladığını keşfettiler.

Mokrab, “Arap soyları, birçok modern popülasyonda atadan kalma kilit bir bileşen. Bu durum, bu bölgede keşfedilecek olan şeyin başka yerlerdeki popülasyonlar üzerinde doğrudan etkileri olacağı anlamına gelir.” diyor.

Yeni bulgular ayrıca Arap Yarımadası’ndaki grupların atalarının yaklaşık 90.000 yıl önce Afrikalılardan ayrıldığını gösteriyor. Bu, Avrupalıların ve Güney Asyalıların atalarının erken Afrikalılardan ayrılmasıyla aşağı yukarı aynı zamana denk geliyor. Dolayısıyla tüm bu veriler, insanların Afrika’dan dünyanın geri kalanına Arabistan üzerinden göç ettiği fikrini destekliyor.

Mokrab, “Arabistan, Afrika’dan erken göçler konusunda bir mihenk taşı.” diyor.

Daha sonra, görünüşe göre Arap Yarımadası grupları, yaklaşık 42.000 yıl önce Avrupa ata soyundan ve ardından yaklaşık 32.000 yıl önce Güney Asya popülasyonlarından ayrıldı. Mokrab, “Daha önce, Arap popülasyonlarının geniş Avrupa popülasyonlarından köken aldığı düşünülüyordu.” diyor.

Modern insanlar Afrika’yı terk ettikten sonra, modern insanlardan çok önce Afrika’yı terk eden ve neredeyse yalnızca Avrupa ve Asya’da bulunan Neandertaller ve Denisovalılar gibi artık soyu tükenmiş diğer insan soylarıyla karşılaştılar ve bazen onlarla melezleştiler geçtiler.

Mokrab, “Arapların diğer popülasyonlardan ayrıldığı zamana ilişkin çalışmamızda keşfedilen zaman çizelgeleri, Arap popülasyonlarında Neandertal DNA’sının neden daha sonra antik homininlerle karışan popülasyonlara göre çok daha nadir olduğunu açıklıyor.” diyor.

Dahası, bilim insanarı, modern insan genomlarını eski insan DNA’sı ile karşılaştırdıktan sonra, benzersiz bir Arap yarımadası grubunun, tüm modern Orta Doğu popülasyonlarının en eskisi olabileceğini keşfettiler. Araştırmacılar, bu grubun üyelerinin, eski Orta Doğu’yu iskan eden bilinen en eski çiftçilerin ve avcı-toplayıcıların en yakın akrabaları olabileceğini söylüyor.

Bilim adamları, Arap ata soyu gruplarının 12.000 ila 20.000 yıl önce birden fazla bölünme geçirdiğini belirtiyor. Araştırmacılar, bu durumun, bazı grupların daha verimli bölgelere taşınarak yerleşimci topluluklara yol açmasıyla ve diğerlerinin göçebe yaşam tarzlarına daha elverişli olan kurak bölgede yaşamaya devam etmesiyle Arabistan’ın daha kuru hale gelmesiyle örtüştüğünü söylüyor.

Yeni çalışma, eski zamanlara kadar uzanan bazı Arap yarımadası gruplarında yüksek soy içi çiftleşme oranları keşfetti. Bu durum, muhtemelen bu kültürlerin kabile doğasının, kabile grupları dışında evliliklere engel oluşturmasından kaynaklanmıştı.

Soy içi üreme, hastalık riskini artırabilecek nadir mutasyonları vurgulayabilir, bu nedenle bu yeni bulgular, belirli genetik bozuklukların nedenlerini ortaya çıkarmaya yardımcı olabilir ve çalışmada temsil edilen topluluklardaki hastalıkların teşhis ve tedavisine yardımcı olacak hassas tıbbın yolunu açabilir.

Live Science. 12 Ekim 2021.

Makale: Razali, R. M., Rodriguez-Flores, J., Ghorbani, M., Naeem, H., Aamer, W., Aliyev, E., … & Mokrab, Y. (2021). Thousands of Qatari genomes inform human migration history and improve imputation of Arab haplotypes. Nature communications, 12(1), 1-16.