Antik Tiyatro Akustikleri Aslında Mükemmel Değildi

Akustik ölçme aletleri kullanılarak yapılan bir araştırmaya göre, antik tiyatroların akustikleri, bugüne kadar iddia edildiği derecede iyi değildi.

Ucuz koltuklarda oturan seyirciler sizi duyamıyor! F: DEA/G. Dagli. De Agostini/Getty

Eğer 2300 yıl önce Antik Yunan amfitiyatrosu Epidauros’un en üst koltuklarında oturuyor olsaydınız, sahnedeki bir oyuncunun fısıltısını duyabilir miydiniz? Yeni bir araştırmaya göre cevap hayır.

Antik amfitiyatroların mükemmel ses sistemine dair yapılan abartılı tanımlamalara rağmen, antik dünyanın bu etkileyici açık hava tiyatroları aslında akustik mucizelere sahip olmayabilir.

Hollanda Eindhoven Teknoloji Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı, yakın zamanda binlerce yıllık üç Antik Yunan amfitiyatrosunda ilk defa deneyler gerçekleştirdi. Yapılan araştırmaya göre, amfitiyatroda bir kişinin yüksek sesle konuşması, uzak mesafeden oldukça zor duyulabiliyordu. Sessiz konuşmaları ise sahnenin hemen yanında oturanlar bile duyulamıyordu.

Epidauros tiyatrosu, 55 yarı yuvarlak oturma sırasına sahipti ve 14.000 kişiyi ağırlayabiliyordu. 2007 yılında yayımlanan bir araştırmaya göre, yüksek sesli olmayan konuşmalar bile en arka sıralardan duyulabiliyordu. 2007 yılı araştırmacılarına göre, duvarların kavisi ve kireçtaşı koltukların özelliği sayesinde herhangi bir ses sıradışı bir şekilde çok iyi bir derecede iletiliyordu.

(Antik Yunan Tiyatrosunun Mükemmel Akustiğini Koltukları Etkilemiş)

Ancak yeni araştırmadaki bilim insanlarının Epidauros amfitiyatrosunun akustiği konusundaki ilgisi, 1989 yılında yayınlanan bir seyahat rehberinde, buradaki sesin belirsiz terimlerle “olağanüstü” ilan edilmesi üzerine başladı.

Bu rehbere göre, tiyatronun en arka sırasında, yani sahneden 59 metre uzakta oturan insanlar, en ufak fısıltıları bile duyabiliyordu. Tur rehberi fısıldamış, etrafta yürümüş, bir parça kağıt yırtmış, bir kibrit çakmış, göğsüne vurmuş, parmaklarını şıklatmış, kitabın bir sayfasını çevirmiş, bir sikke düşürmüş, derince iç çekmiş, ve bu seslerin hepsi duyulabilmiş.

Bu iddiaların doğru olup olmadığını anlamak için araştırmacılar, MS 200 yılına tarihlenen Herodes Atticus Odeon’u, MÖ 200 yılına tarihlenen Argos tiyatrosunu ve MÖ 400 yılına tarihlenen Epidauros tiyatrosunu gezerek, antik amfitiyatroların ilk akustik haritalarını çıkardılar.

(Arkeologlar Sessiz Geçmişe Sesini Geri Kazandırıyor)

Youtube üzerinden paylaşılan videoya göre araştırmacılar, kendilerinin tasarladığı kablosuz akustik ölçme aletlerini getirdiler ve üç tiyatroda yüzlerce yerden 10.000 ölçüm topladılar.

Sonuç olarak tiyatro akustiğinin iyi olmasına rağmen, rehber kitabında iddia edildiği kadar olağanüstü olmadığını keşfettiler.

Yüksek sesler, en arka sıralardan bile duyulabiliyordu. Ancak bilim insanları, normal düzeydeki seslerin daha az anlaşılır olduğunu söylüyor.

(İstanbul’daki Ayasofya’nın Ortaçağ’daki Görkemli Sesi Canlandırıldı)

Rehber kitabındaki iddiaların aksine, kağıt yırtma sesi ve düşen madeni paranın sesi, oturma alanının sadece yarısına kadar uzanan bir mesafede duyulabiliyordu. Ayrıca bir kibrit çakma sesi ve fısıldama, sadece en ön sıradan duyulabiliyordu.

Araştırmacılar, “Bahsedilen ses kaynakları kullanılarak, sıklıkla iddia edilen istisnai ses aktarımına ilişkin hiçbir kanıt bulunamadı.” diyor.

Live Science. 10 Kasım 2017.

Makale Acoustical Society of America’s “Acoustics ’17” konferansı. Boston.