Antik Roma’da Kullanılan Parfümler Paçuli Kokuyordu

Bir araştırma ekibi, Carmona’da küçük bir merhem kabının keşfi sayesinde ilk kez 2.000 yıldan daha eski bir Roma parfümünün bileşimini belirledi.

2.000 yıl önce, Sevilla eyaletindeki Roma şehri Carmo’da (bugünkü Carmona), birisi bir cenaze urnesine bir kap merhem koydu.

Yirmi yüzyıl sonra, Cordoba Üniversitesi’nde Organik Kimya Profesörü José Rafael Ruiz Arrebola liderliğindeki bir araştırma ekibi, Carmona Şehri ile işbirliği içinde, MS 1. yüzyıldan kalma bir parfümün bileşenlerini kimyasal olarak tanımlayabildi.

(İlgili: Modern Bilim ile Eski Kokular Yeniden Oluşturulabilir mi?)

Heritage dergisinde yayımlanan makalede araştırmacılar, dünyanın, Roma İmparatorluğu’nun “kokusunu” almasını sağlayan tüm teknik ve bilimsel süreci paylaşıyor.

2019 yılında Calle Sevillat’ta bir evin inşaatı sırasında ortaya çıkan bir mozolede yapılan arkeolojik çalışma sırasında keşfedilen parfüm kalıntısı, kuvarstan oyulmuş ve hala mükemmel bir şekilde korunan bir kap içinde korunmuş ve katılaşmıştı.

Bu mozole, muhtemelen varlıklı bir aileye ait olan toplu bir mezardı ve burada cenaze törenleriyle ilgili çok sayıda nesneye ek olarak altı yetişkin kişinin – üç kadın ve üç erkek – urnesi bulundu.

Merhumun (30-40 yaşlarında bir kadın) yakılmış iskelet kalıntılarının üzerine camdan yapılmış urnelerden birinin içine bir bez torba konmuştu (kalıntıları korunmuş). Bu bez torba, üç kehribar boncuk ve bir amfora şeklinde oyulmuş, içinde merhem bulunan küçük bir kaya kristali (hiyalin kuvars) şişe içeriyordu.

Eskiden parfüm kapları üfleme camdan yapılırdı ve çok ender durumlarda bu malzemeden yapılmış örneklere rastlanıyor. Zor oyulmaları ve sertlikleri onları çok değerli ve son derece pahalı kılıyordu. Kabın benzersiz olmasının yanı sıra, buluntunun gerçekten olağanüstü yönü, mükemmel bir şekilde kapatılmış olması ve içinde parfümün katı kalıntılarının korunmuş olması, bu çalışmayı gerçekleştirmeyi mümkün kıldı.

Ruiz Arrebola, tıpa olarak dolomit (bir tür karbon) kullanımının ve onu kapatmak için kullanılan katranın (bitüm), kabın içindekilerin muhteşem bir şekilde korunmasında büyük bir rolü olduğunu vurguluyor.

Araştırmacılar, parfümün nelerden yapıldığını belirlemek için, X-ışını kırınımı ve kütle spektrometresi ile birleştirilmiş gaz kromatografisi gibi farklı enstrümantal teknikler kullandı. Yapılan analizlerden, küçük silindirik tıpanın dolomitten (kireçtaşı) yapıldığını ve tam oturması ve sızdırmazlığı için bitüm kullanıldığını belirlemek mümkün oldu.

Parfümle ilgili olarak iki bileşen tanımlanmıştır: aromaların korunmasına izin veren bir baz veya bağlayıcı ve esansın kendisi. Burada baz bir bitkisel yağdı; muhtemelen – analize yansıyan bazı göstergelere göre – zeytinyağıydı, ancak bu nokta kesin olarak doğrulanamadı.

Peki esans?

Kimyasal analiz sonuçlarına göre Roma, modern parfümeride yaygın olarak kullanılan ve Roma döneminde kullanımı bilinmeyen Hint kökenli Pogostemon cablin bitkisinden elde edilen uçucu bir yağ olan paçuli (silhat) kokuyordu.

Bulunduğu mezarın anıtsal özellikleri ve her şeyden önce içinde bulunan kabın yapıldığı malzeme, onun çok değerli bir ürün olduğunu düşündürüyor.

Bu çalışma, paçuli’nin esansiyel bir yağ olarak kullanılması açısından Roma parfümeri alanında bir atılım teşkil ediyor.

Carmona mozolesinde korunan diğer benzersiz malzemeler (duvar resimlerinde kullanılan pigmentler, kehribar ve kumaşlar gibi) üzerinde şu anda ileri çalışmalar yürütülüyor. Sonuçların yakında alınması bekleniyor.

University of Córdoba. 25 Mayıs 2023.

Makale: Cosano, D., Román, J. M., Lafont, F., & Ruiz Arrebola, J. R. (2023). Archaeometric Identification of a Perfume from Roman Times. Heritage, 6(6), 4472-4491.