Antik Peru Halkı Statü Göstergesi Olarak Kafatası Şekillendiriyordu

Yeni bir araştırma, yaklaşık 700 yıl önce Peru’da yaşayan İnka öncesi insanların, elit üyelerin kafataslarını şekillendirdiğini ortaya koydu.

İnka öncesi toplum, 1300’lü yıllardan itibaren elit üyelerin kafataslarını şekillendiriyordu. C: Velasco, 2018.

Yaklaşık 700 yıl önce Güney Amerika’nın çeşitli yerlerinde yaşayan seçkin elitler, kasıtlı olarak uzatılmış kafatasları sayesinde kolayca anlaşılabiliyordu.

Yeni bir araştırmaya göre, bu elitlerin kasıtlı olarak uzatılmış kafatasları bir statü sembolüydü ve topluluk ve kolektif kimlik duygusunu geliştirmede yardımcı oluyordu.

(45.000 Yıldır Süren Kafatası Şekillendirme Uygulaması)

Inka imparatorluğu, Amerikaların güney batı kısmına hakim olmadan 300 yıl önce Kolagua olarak bilinen küçük bir etnik topluluğun üyeleri, kasıtlı olarak kafa şekillendiriyordu; bu kafa şekillendirme uygulaması, uzun ve ince bir kafatası şekli yaratmaya odaklanıyordu.

Cornell Üniversitesi’nden bioarkeolog Matthew Velasco’ya göre, kafatası şekillendirme uygulaması güçlü seçkinleri bir arada tutuyor olabilirdi, ancak aynı zamanda kutuplaşmış başka gruplara da neden olabilirdi ve bu da toplumsal eşitsizliğe neden olurdu.

Collagua halkı Peru’nun güneydoğusundaki Colca Vadisi’nde yaşarken, yün için Alpaca ve lamalar yetiştiriyorlardı.

Peru’nun güneydoğusundaki uçurumun tabanındaki yapılar, muhtemelen Collagua olarak bilinen İnka öncesi toplumun üst düzey üyelerinin cesetlerini içeriyordu. C: David Rodriguez

Erken İspanyol kayıtları, bölgede varlığını sürdüren başka bir etnik gruptan bahsediyor: Cavana’lar. İspanyol kayıtları, Collagua’nın uzun dar kafalarının skinene, Cavana’ların da kafataslarını değiştirdiğini ancak genişletip düzleştirdiğini söylüyor.

Collagua halkı kafataslarını şekillendirmek için muhtemelen bebeklerin kafasına sıkıca tahta parçaları bağlıyordu ve kafataslarının büyürken alacağı şekli belirliyorlardı. Bu uygulama, 16. yüzyılda işgalci İspanyollar tarafından yasaklandı.

(Meksiko’da Dairesel Düzende Gömülmüş 2400 Yıllık İskeletler Bulundu)

Current Antropology dergisinde yayınlanan Velasco’nun araştırmasında, ilk kez kafatası şekli Collagua’larda bir sınıf belirleyicisi olarak inceleniyor.

Araştırma ekibi, 300 yıllık bir süreç içerisine tarihlenen 200 bireye ait kafatasını inceledi ve uzun ince kafataslarının yüksek statü ile yakından ilişkili olduğunu ortaya koydu.

İnkalar buraya gelmeden 300 yıl önce Collagua halkı, bazen kafataslarının arkasını düzleştiriyordu (solda). Bölgede hiç şekillendirilmemiş kafatasları da bulundu (sağda). C: Velasco, 2018.

Kemiklere yapılan kimyasal analizler, kafatası şekillendirilmiş Collagua kadınlarının, kafatası şekillendirilmeyen kadınlara göre çok daha geniş bir diyete sahip olduklarını gösterdi. Araştırma ekibi aynı zamanda bu kadınların, kafatasları değiştirilmemiş kadınlardan daha az yaralandığını ortaya çıkardı.

Araştırmama, güce sahip kişiler arasında kafa şeklindeki değişikliklerinin, İnka imparatorluğuna giren Collagua için huzurlu bir birleşmeye yardımcı olabileceğine işaret ediyor.

Velasco, “Kafa şekillendirme uygulamalarının daha fazla standardlaşması, güney-merkez dağlık bölgelerde daha geniş kimlik oluşum kalıplarını yansıtmış ve yoğun bir çatışma döneminde elit grupların işbirliğine sembolik bir temel sağlamış olabilir.” diyor.

(Azteklerin Korkunç Kafatası Masklarının Sırrı Çözüldü)

Yaşanan çatışmaların çoğu, merkezleri Peru’nun yüksek kesimleri olan İnkaların, kendi bölgelerini askeri ve asimilasyon aracılığıyla taciz etmesinden kaynaklanıyordu. İnka medeniyeti daha sonra, Peru’nun çoğunu, Ekvador’u, Bolivya’yı, Arjantin’i, Şili’yi ve Kolombiya’nın küçük bir kısmı da dahil olmak üzere geniş toprakları kontrol etti.

Medeniyet, İspanyolların gelişi öncesinde 16. yüzyılda zirve noktasına ulaştığında dünyadaki en büyük imparatorluklardan biriydi.

Independent. 14 Şubat 2018.

Makale: Velasco, M. C. (2018). Ethnogenesis and Social Difference in the Andean Late Intermediate Period (AD 1100–1450): A Bioarchaeological Study of Cranial Modification in the Colca Valley, Peru. Current Anthropology, 59(1).