Antik Mısırlılar Gerçekten Piramitlere Tuzak mı Kurdu?

Antik Mısırlılar, hırsızların piramitlerdeki eserleri çalmasını istemiyordu. Peki hırsızları durdurmak için tuzaklara başvurdular mı?

Mısırbilimcilerin verdiği yanıt, “hayır”.

“Hayır, piramitlerde tuzak kullanmadılar ama içeri girmeyi gerçekten çok zorlaştırabiliyorlardı!” diyor, antik Mısır mezar güvenliği üzerine çok sayıda çalışma yapmış bağımsız araştırmacı ve Mısırbilimci Reg Clark.

Piramitlerin içinde tuzak olduğuna dair fikrin nereden çıktığı belli değil. Ölümcül tuzaklar zaman zaman filmlerde (Indiana Jones serisi gibi) ve video oyunlarında (Tomb Raider gibi) tasvir edildi. Ancak, antik Mısırlıların yere gizlenmiş dikenli çukurlar veya hırsızı baş aşağı asacak ipli kapanlar gibi tuzaklar kullandığına dair hiçbir kanıt yok.

“Mısırbilimciler tuzaklara dair hiçbir şey bilmiyor” diyor piramitler üzerine çok sayıda çalışma yayımlamış bağımsız araştırmacı Rolf Krauss. Krauss’a göre bu tür tuzaklar, piramidi yağmalamak isteyen hırsızları durdurmada etkili olmazdı. Antik mezar soyguncuları genellikle kalabalık ekipler halinde çalışıyordu ve bir tuzak hepsini birden yakalayamazdı.

(İlgili: Mısır Piramitlerinin İçinde Neden İnsan Kalıntıları Bulunmuyor?)

“Bir ya da en fazla iki soyguncuyu yakalayabilirsiniz” diyor Krauss. “Peki ya diğerleri? Bir tuzağı saklayacak kadar büyük bir mezar ya da yapıya tek bir kişi giremez; ancak bir ekip bunu başarabilir.” Bunun yerine piramit inşaatçıları, soygunu önlemek için çeşitli mimari yöntemler kullandılar.

Clark’ın “Securing Eternity: Ancient Egyptian Tomb Protection from Prehistory to the Pyramids” (Ebediyeti Güvence Altına Almak: Tarihöncesinden Piramitlere Antik Mısır Mezar Koruması) adlı kitabında yazdığına göre, piramitlerin inşa edilmesinin bir nedeni de firavunun mezarını korumaktı. Piramitlerden önce firavunlar, üstü düz, duvarları içe eğimli dikdörtgen yapılar olan daha küçük mastaba mezarlarına gömülüyordu ve bunlara girmek çok daha kolaydı. Oysa piramitlerde hırsızların, mezar odasına ulaşmak için piramidin içine ya da altına çok daha derin tüneller kazmaları gerekiyordu.

“Piramidin kütlesi ve onu oluşturan dirençli malzemeler, içteki veya alttaki mezar düzeneklerine yüksek düzeyde koruma sağlıyordu” diyor Clark.

Firavun gömüldükten sonra piramidin geçitleri ve girişleri kapatılıyordu. Büyük Piramit’te mezar odasına çıkmayan bazı geçitler var, ancak bunların tam amacı belirsiz; gerçekten hırsızları yanıltmak için mi yapıldıkları kesin olarak bilinmiyor.

“Bazı piramitlerde geçitlerin ve şaftların tıkanmış olması bile bir davetsiz misafir için tehlike oluşturabilir” diyor Clark. “Ne yazık ki bu durum, Mısırlı arkeolog Zakaria Goneim’in 1950’lerde Sakkara’daki Üçüncü Hanedan Sekhemkhet Piramidi kazısında trajik biçimde ortaya çıktı. Goneim’in işçileri piramidin ana geçidini temizlerken, giriş koridorunun üzerindeki doldurma malzemeler ve bloklar çöktü, bir işçi öldü, iki işçi de yaralandı.”

Antik Mısırlılar ayrıca mezar odalarını kapatmak için “kaydırmalı taş bloklar” kullanıyordu, diyor Vermont Üniversitesi’nde misafir profesör olan Mısırbilimci David Ian Lightbody.

Lightbody, bazı piramitlerin duvarlarında koruma “büyülerinin” yazılı olduğunu da ekliyor. “Piramit Metinleri” olarak bilinen bu yazıtlar hırsızı lanetlemekten ziyade firavuna öteki dünyada koruma sağlaması için tasarlanmıştı. Bir satırda şöyle yazar: “Osiris, firavundan nefret eden, adını kötüye söyleyen herkesi al götür.” (Samuel Mercer çevirisi)

Soyguncular için en ciddi tehlikelerden biri ise yakalanmaları halinde gördükleri cezaydı. Clark’a göre 20. Hanedan dönemine (yaklaşık MÖ 1.186 ila 1.070) ait bir metin, mezar soygununun cezasının burun ve kulakların kesilmesi ve ardından kazığa oturtulma olduğunu ima eder.

Tüm bu önlemlere rağmen piramitler sık sık soyuldu. Firavun Khufu için inşa edilen Büyük Piramit de dahil olmak üzere pek çok piramit, antik çağda veya Orta Çağ’da (yaklaşık MS 500 ila 1.500) yağmalandı. 18. Hanedan döneminde (yaklaşık MÖ 1.550 ila 1.295) Mısırlılar kraliyet piramitleri inşa etmeyi bırakarak firavunları Krallar Vadisi’ne gömmeye başladılar. Bu belki mezarları korumayı kolaylaştırmıştı, ancak hırsızlığı tamamen önleyemedi; vadideki mezarların çoğu soyuldu. Tutankamon’un mezarı bu açıdan nadir bir istisna.

Live Science. 21 Eylül 2025.