Ani’deki Cami Restore Edilerek İbadete Açılacak

Kars’ta, Ani Ören Yeri’nde bulunan Ebul Menuçehr (Menuçihr) Camisi, restore edilerek 2021 yılında ibadete açılacak.

Restorasyon çalışmalarının Malazgirt Zaferi’nin 950’nci yıl dönümü olan 26 Ağustos 2021’de tamamlanması ve caminin ibadete açılması bekleniyor.

Geçmiş yıllarda da restore edilen caminin tam anlamıyla ayağa kaldırılması için Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü çalışmalara başladı.

Ani Ören Yeri Kazı Başkanı Dr. Muhammet Arslan, cami minaresinin “Kufeki” adı verilen yöreye özgü bir taşla inşa edildiğini belirterek, “Caminin iç mekanı kıbleye dikey üç sahanlı olarak inşa edilmiş ve her sahanın üzerinde karelere bölünerek tonoz örtüler meydana getirilmiş. Bu tonoz örtülerde Selçuklu mimarisini yansıtan süslemeler yer alıyor.” dedi.

(Kars’ta Bir Zamanların İhtişamlı Kenti: Ani)

Dr. Arslan, “Camimizin batı cephesinde kayıp bir kitabemiz var, maalesef günümüze ulaşamamış. Ne zaman kayıp olduğuyla ilgili bir bilgi de mevcut değil. Bu kitabede caminin Alpaslan oğlu Sultan Melikşah’ın emriyle yerel emirlerden olan Ebu’l Menuçerh tarafından yaptırıldığı yazılı.”

Yüzyıllardır birçok uygarlığa ev sahipliği yapan ve birçok savaşa tanıklık eden Ani, bir zamanlar bölgenin önemli bir merkeziydi. “1001 Kilise Şehri” olarak da anılan Ani’de, bugüne kadar 40 kilise, şapel ve anıt mezar tespit edildi. Ani Ören Yeri, 2016 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilmişti.

Kars’a 48 kilometre uzaklıkta, Türkiye-Ermenistan sınırına yakın Arpaçay nehri kenarında bulunan kent, Ermeni Bagratuni Hanedanlığı döneminde önemli bir güç ve kültür merkezi olmuştu. Ani’yi çevreleyen surların iç kısmında, tarihi şehrin geniş bir alana yayılmış Bagratuni Ermenilerinden Bizanslılara, Selçuklulardan Gürcülere ve Osmanlılara kadar birçok kalıntıyı görmek mümkün.

Ani 1319’daki depremde ağır hasar görmüş, daha sonra Timur tarafından ele geçirilerek tahrip edilmiştir. Buna rağmen 1535 Osmanlı-İran savaşında tamamen terk edilinceye dek, kentte bir nüfusun barındığı anlaşılmakta.

Menuçehr (Menuçihr) Camisi

Ani Ören Yeri’nde iç kaleye çıkan yolun güneyinde bulunan plato üzerine inşa edilen Menuçehr (Menuçihr) Camisi, planı bilinen ve günümüze sağlam bir şekilde ulaşan en eski Selçuklu  Dönemi eserlerinden biri. Ani şehrinin Selçuklular tarafından fethedilmesinden sonra 11. yüzyılda Ebû’l Menuçehr Bey tarafından yaptırıldı.

Tamamen tüf taşı kullanılarak inşa edilen cami, dikdörtgen planlı harim, beş sütunla üç sahına ayrılmış. Sahınların içindeki her bir bölüm kare planlı. Bu bölümlerin üzeri farklı şekilde tasarlanmış tonozlarla kapatılmış. Yapıya kuzeybatı köşede bulunan kapıdan geçilerek giriliyor. Yapının kuzey cephesinde ikinci bir girişi daha bulunuyor. Burası minareye açılan bir kapı. Bu cephenin bitişiğinde bulunan minare sekizgen planlı olarak yapılmış. Minarenin gövdesi üzerinde bir kitabe panosuna da yer verilmiş.

Yapıya ait olan kitabede yapının inşa tarihiyle ilgili şu bilgiler yer alıyor:

“Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla. Bu mescid ve minarenin yapılması büyük emir Savr oğlu Şücauddevle Ebu Suca Manuçehr tarafından Efendimiz, Ulu Sultan, Büyük Sehinsah Doğunun ve Batının Sultanı Fetih babası Alparslan oğlu Melik Şah’ın zamanında emredildi.”

Yapının minaresi sekizgen planlı. İçten spiral merdivenle yukarı çıkılıyor. Minarenin tepesinde şerefe bölümüne çıkılıyor. Doğuda bulunan ikinci bir sıra ile yapının içindeki sultan mahfiline çıkılıyor.