Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde Görülmesi Gereken 12 Ortostat- Bölüm 2

Gündelik yaşamlarını, yıkımlarını, törenlerini, yaslarını, dini algılarını,yönetimlerini kısaca her şeyini taşa kazıdılar. Paleolitik Çağ’dan, Osmanlı’ya kadar geniş bir tarih aralığında eserler barındıran Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndeki ortostatları/taş kabartmaları derlediğimiz listenin ikincisi;

1- Haberciler Duvarı Ortostatı-Kargamış/Gaziantep M.Ö.900-700

Taşın üzerindeki tasvirlerin kimliği oldukça karışık görülüyor. Aslan başlı insanların birer elleri yumruk şeklindedir. Ortadaki, iki boğa-insan ellerinde birer mızrak taşır. Boğa adam; Kusarriku,Aslan Adam; Ugallu olarak bilinir.

2-Tören Alayı Ortostatı- Kargamış/Gaziantep M.Ö.900-700

Bu ortostatta müzisyenler oldukça belirgin bir şekilde görünüyor. Kısa kollu, geniş kemerli uzun elbiseli iki çalgıcıdan biri, sapında püskülü olan saz çalarken, diğeri iki adet flüt çalar. Küçük olan üçüncü figürün ellerinde kastanyetler(bir çeşit enstrüman) vardır. Sağdaki figür ise diğerlerinden farklı olarak kısa bir etek giyer. Elleri başının üzerinde ve parmak uçlarında dans eder.

3-Uzun Duvar Ortostatı-Kargamış/Gaziantep M.Ö.900-700

Hiyeroglifli kitabede; tanrıların kendisine karşı kışkırtıldığı, fethettiği şehirler ve ganimetler, bunlardan tanrılara pay olarak verdiği, kudretli kral Tarhunza’yı ve diğer tanrıları ayağa kaldırdığını anlatmaktadır. Diğer satırlarda; insanların heykeller için adak sunmalarını, fakat içlerinde kötü niyetli kişiler olursa, o kişilerinde tanrılar tarafından cezalandırılmasını istemektedir.

4-Kral Burcu Ortostatı- Kargamış/Gaziantep M.Ö.900-700

Kargamış hükümdarı Yariris, halefi, en büyük oğlu Kamanis’i halka tanıtıyor. Ortostatta şu anlatılıyor:

Ben yönetici, Yariris…Prensi, ünü batıyı ve doğuyu aşan tanrılar tarafından sevilen prens.  ….benim ismimden dolayı benim adaletim Tarhunza sayesinde cennete akar ve tanrıların dışarıya akmasına neden oldukları ismim bir tarafta Mısır’daki diğer tarafta Babil’deki insanlar tarafından ve Lidyalılar,Frigler,Suriye’dekiler tarafından duyuldu. Halkımın bütün krallar tarafından kabul edilmesini sağladım.

Ve ben bu koltuğu efendimin çocuğu Kamanis… için inşa ettiğim zaman, o bölgeyi yönetiyordu. Ben onu yükseğe oturttum ve daha o çocukken… Ve onunla beraber kardeşlerini de.KATUNI… olanları onurlandırmak için KATUNI’yi ellerine sundum,TARPUNA… olanları onurlandırmak için TARPUNA’yı ellerine sundum. Kamanis çocuk olsa bile ben onun ayakta kalmasına…üç kere, dört kere… Onları Tarhunzas, Güneş ve Kubaba ve bütün tanrıların önünde yücelteceğim.Ona “O Kubaba, sen kendin onları benim elimde yüceltmelisin” dedirteceğim. O, bu bölgeye gittiğinde ben ona bu koltuğu yaptırdım.

5-Kabartma-Alacahöyük/Çorum M.Ö.1399-1301

Benzer kısa elbise ve aynı pozda birbiri arkasında yürüyen altı figür görülüyor. Figürlerin hepsinin sol kolları ibadet durumunda dirsekten yukarı kalkık, sağ kolları bel hizasında bükülüdür.

6-Uzun Duvar Ortostatı- Kargamış/Gaziantep M.Ö.900-700

Yatan aslan üzerinde iki figür.Öndeki kanatlı tanrının başında bir hilal vardır. Öndeki figürün Ay Tanrısı,arkadaki figürün Güneş Tanrısı olduğu düşünülmektedir.

7- Uzun Duvar Ortostatı- Kargamış/Gaziantep, M.Ö. 900-700

Tanrıça Kubaba profilden tasvir edilmiş şekilde görülüyor. Göğsü üzerinde elinde nar tutar.Başında, tek boynuzlu, yüksek bir başlık taşır.Örgülü saçı omuza iner. Hiyeroglifte ne yazdığı anlaşılamamıştır.

8-Tören Alayı Ortostatı-Kargamış/Gaziantep, M.Ö.900-700

Kubaba’nın genç hizmetkarları, omuzlarında adak hayvanlarını taşırken görülüyor.

9- Haberciler Duvarı Ortostatı-Kargamış/Gaziantep M.Ö.900-700

Solda kanatlı, akrep kuyruklu ve kuş ayaklı, insan başlı ve gövdeli karışık bir varlık, sağda ise insan şeklinde bir tanrı tasvir edilmiştir. Figürler arka ayakları üzerinde duran kanatlı boğa ile savaşırlar.Akrep adam; Girtablullu olarak bilinir.

10- Kral Burcu Ortostatı- Kargamış/Gaziantep M.Ö.900-700

Kraliçe ve kucağında küçük oğlunun tasvir edildiği bu ortostatta, Kraliçe’nin bir tayın ipini elinde tuttuğu görülüyor. Ortostatta görülen hiyeroglifte ise, “ve bu da Tuwarsais, yönetici tarafından arzulanan, seçkinliği açığa vurulan prens”  yazıyor.

11- Haberciler Duvarı Ortostatı-Kargamış/Gaziantep M.Ö.900-700

Ortostat oldukça zarara uğramış. Kafesli ve atlı arabanın içindeki insan figürün yalnızca baş kısmı görünüyor. Arabanın arkasında figüre saldıran ve arka ayakları üzerinde bir aslan bulunuyor.

12- Kabartma- Atatürk Orman Çiftliği/Ankara, M.Ö.1200-700

Kanatlı grifonun başı kuş, gövdesi aslandır. Kuyruğunun ucunda kuş kafası vardır. Göğsü balık pulu işlenmiştir. Kanadı gövde boyunca uzanır.