Amerika Kıtasında Demokrasinin Ayrı Bir Kökeni mi Var?

Amerika kıtasında yaşayanlar, Avrupa ile temastan en az bin yıl önce demokratik tarzda kolektif yönetim uygulamış olabilir.

Demokrasinin, kültürel temas yoluyla dünyanın diğer bölgelerine yayılmadan önce, yaklaşık 2.500 yıl önce Akdeniz dünyasında ortaya çıktığı yaygın olarak kabul ediliyor. Ancak yapılan yeni araştırma, Amerika kıtasında yaşayanların, Avrupa ile temastan en az bin yıl önce demokratik tarzda kolektif yönetişim uygulamış olabileceğini gösteriyor.

American Antiquity dergisinde yayımlanan yeni bir makaleye göre, Georgia’nın merkezindeki Cold Springs bölgesinden elde edilen eserler, radyokarbon tarihlendirmesine göre yaklaşık 1.500 yıl önce iskan edilmiş olan sitede bir “meclis binası”nın varlığına işaret ediyor.

(İlgili: Demokrasinin Gelişimine Önayak Olan Perikles Kimdi?)

Bu erken Amerika topluluklarının torunları tarafından bugün hala kullanılmakta olan meclis evleri, toplu karar vermeyi içeren ritüelleştirilmiş toplantılarda yüzlerce, hatta binlerce katılımcıyı barındırabilen büyük, dairesel yapılardı.

Kuzeydoğu Amerika Birleşik Devletleri’nde ikamet eden beş Yerli ulustan oluşan bir birlik olan Iroquois Konfederasyonu, erken bir Amerikan demokrasisinin bir örneği olarak gösterildi. Bununla birlikte, bazı arkeologlar, Iroquois Konfederasyonunun ortaya çıkışını 15. yüzyılın ortalarına kadar, Avrupa temasından sadece birkaç on yıl öncesine kadar tarihlendiriyor. Şimdi ise araştırmacılar, Cold Springs materyallerinin analizine dayanarak, kolektif yönetişim ile ilişkili demokratik kurumların çok daha erken zamanda ortaya çıktığını öne sürüyor.

Arkeoloji Laboratuvarı müdürü Victor Thompson, “Buradaki temel çıkarım, bu tür demokratik kurumların çok uzun ömürlü olduğu ve Avrupa’nın gelişinden önce -belki de bin yıl boyunca- var olduğudur. Bu, bu bölgedeki yerli yönetişimi hakkında çoğu arkeologun sahip olduğundan gerçekten farklı bir bakış açısı.” diyor.

Tarihsel olarak, meclis evlerinin yorumlanması, toprak platform höyüklerin yorumuna bağlanıyor; Meclis evlerinin arkeolojik kanıtı olan eşmerkezli direk delikleri, genellikle platform höyüklerin yakınında veya üstünde bulundu.

Avrupa’nın gelişinden bu yana geçen yüzyıllar boyunca, yaklaşık 1.000 yıl öncesine kadar höyüklerin ve evlerin tamamen törensel amaçlı olduğu ve büyük ölçüde eşitlikçi halklar tarafından inşa edildiği, ancak bir noktada aniden köy “şefinin” egemen olduğu siyasi yapılara dönüştükleri konusunda bir fikir birliği ortaya çıktı.

Thompson, “Baskın görüş, MS 1000’den önce, platform höyüklerinin komünal olduğunu ve şefleri veya benzeri bir şeyi olmayan bu toplumlar tarafından inşa edildiğini savunuyor. Ancak MS 1.000’e ulaşır ulaşmaz herkesin bir şefi olur ve şef platformun tepesinde yaşar. Çok uygun. Yeni çalışmamız bu perspektife daha fazla derinlik katıyor ve bu hükümet yapılarında farklı pozisyonlar mevcut olsa da, arkeologların 1970’lerden beri ortaya koyduğu geleneksel modellerden çok daha karmaşık ve demokratik olduğu gerçeğine ışık tutuyor.” diyor.

Gerçekten de, İspanyol kaşifler ilk görgü tanığı anlatımlarını bildirdiğinden beri, yerli Amerikan kültürleri, halkları üzerinde önemli bir güce sahip otokratik tarzdaki bireylerin önderlik ettiği şeflikler olarak tasvir edildi. Ancak bu görüş, bugün hala uyguladıkları ve geleneğin onlara öğrettiği, Avrupalıların gelişinden çok öncelere dayanan kolektif yönetişim biçimleriyle çelişiyor.

Muscogee (Creek) Nation’ın koruma görevlisi ve makalenin ortak yazarı Turner Hunt, “Meclis evimizde hâlâ kendi içinde toplanan ve ulusal yasaları kabul eden bir Ulusal Konseyimiz var – yüzlerce nesildir bu böyle olmuştur. Şeflik fikri baş belasıdır ve üstesinden gelinmesi çok zor olan büyük bir anlatıdır.” diyor.

Bugün Cold Springs bölgesi, Atlanta’nın yaklaşık 120 km doğusunda insan yapımı bir rezervuar olan Oconee Gölü tarafından kısmen su altında. Site, gölü oluşturan Oconee Nehri üzerindeki barajın tamamlanmasından önce 1970’lerin başında kazıldı. Thompson ve meslektaşları, mevcut araştırmaları için, yaklaşık 50 yıldır Arkeoloji Laboratuvarı koleksiyonlarında bulunan bu kazıdaki eserleri yeniden incelediler.

Thompson, “Müze koleksiyonlarının güzelliği budur. Sadece orada duruyorlar ve size çok şey söyleyebilirler. Geriye dönüp bu koleksiyonlara tekrar bakabilmek için gerçekten gereken tek şey yeni fikirler, yeni yöntemler.” diyor.

Araştırmacılar, mevcut fiziksel eserler üzerinde yeni radyokarbon tarihleme yaptı ve toplam 44 yeni tarih elde etti. Bu da Cold Springs’i şu anda Güneydoğu’daki en iyi tarihli erken höyük alanlarından biri haline getiriyor. Testler, sitenin birincil iskanını MS 500 ile 700 arasına, meclis yapısının inşasını MS 500 civarına yerleştirdi.

Thompson ve meslektaşları, eserleri ve diğer kanıtları incelerken, Oklahoma’daki Muscogee ortaklarıyla sürekli temas halinde kaldılar. Muscogee Ulusu için Tarihi ve Kültürel Koruma Departmanı yöneticisi RaeLynn Butler, “Zoom’da buluşuyorduk ve direk deliklerinin resimlerine bakıyorduk – tonlarca direk deliği resmi. Başlıca katkılarımız, bilgiyi sindirmek ve kabile insanları olarak geleneksel bilgi ve bakış açılarını sağlamaktı, bu da sosyal organizasyonumuzun ve geleneksel hükümet biçimlerinin çok ihtiyaç duyulan bazı bağlamını bu araştırmaya getirmeye yardımcı oldu.” diyor.

University of Georgia. 15 Haziran 2022.

Makale: Thompson, V. D., Holland-Lulewicz, J., Butler, R. A., Hunt, T. W., Wendt, L., Wettstaed, J., … & Fish, S. K. (2022). The Early Materialization of Democratic Institutions among the Ancestral Muskogean of the American Southeast. American Antiquity, 1-20.