Amazonlarda 10.000 Yıl Önce Bitki Yetiştiriliyordu

Balta girmemiş bir vahşi doğa olmaktan ziyade, Amazon’un bazı bölgeleri 10.000 yıl önce insanlar tarafından kökten değiştirilmişti.

Uluslararası bir ekip, bu dönemde, mahsüllerin günümüzde kuzey Bolivya’da bulunan uzak bir yerde yetiştirildiğini buldu.

Bilim insan burada yaşayan insanların kabak, manyok ve mısır ektiğine inanıyorlar.

10.000 yıl önce insanlar ayrıca ormanda binlerce yapay ada yaratmıştı.

(Amazon Ormanında Sömürge Öncesi İnsan Müdahalesi Görüldü)

Yaklaşık 12.000 yıl önce Son buzul çağın sonunda, küresel sıcaklıklarda dünya çapında birçok değişiklik başlatan sürekli bir artış görüldü. Bu olaylar arasında belki de en önemlisi, erken toplulukların avcı-toplayıcı olarak yaşamaktan uzaklaşmaya başlaması ve yiyecek için ekin yetiştirmeye başlamasıydı.

Araştırmacılar daha önce bitkilerin dünyanın dört önemli yerinde evcilleştirildiğine dair kanıtları ortaya çıkardılar. Çin’de pirinç yetiştiriciliği, Orta Doğu’da tahıllar, Orta Amerika ve Meksika’da mısır, And Dağları’nda patates ve kinoa yetiştiriciliği ortaya çıktı.

Şimdi ise bilim insanları, güneybatı Amazonlardaki Llanos de Moxos bölgesinin beşinci kilit bölge olarak görülmesi gerektiğini söylüyor.

Alan yılın bir kısmı sular altında kalıyor ancak bu “orman adaları” suların üzerinde kalıyor. Bu küçük adaların yaklaşık 4.700 tanesi, zaman içinde insanlar tarafından çok olağan bir şekilde geliştirilmişti.

(Kolomb Öncesinde Amazonlarda Milyonlarca İnsan Yaşıyordu)

Araştırmanın baş yazarı Dr Umberto Lombardo, “Bunlar sadece insanların çöplerini bıraktığı yerlerdi ve zaman içinde büyüdüler.” diyor.

“Tabii ki bu çöp alanları besinler açısından çok zengindi ve bu alanlar yağmur mevsimi boyunca su seviyesinin üzerine kaldılar. Bu nedenle verimli topraklara yerleşmek için iyi yerler haline geldiler, böylece insanlar her zaman aynı yerlere geri yerleştiler.”

Araştırmacılar, bu adaların yaklaşık 30 tanesini ürün ekimi olup olmadığını görmek için incelediler. İlginç bir şekilde, bitki hücrelerinin içinde oluşan küçük cam parçaları olarak tanımlanan fitolitler olarak adlandırılan küçük silika parçaları keşfettiler.

Bu küçük cam parçalarının şekli, hangi bitkilerden geldiklerine bağlı olarak farklı olur. Araştırmacılar, 10.350 yıl önce yetiştirilen manyok (yuca) kanıtlarını tespit edebildi. 10.250 yıl önce kabak ortaya çıkmış ve daha yakın bir zamanda, 6.850 yıl önce mısır ortaya çıkmıştı.

Dr Lombardo, bunun oldukça şaşırtıcı olduğunu söylüyor.

“Burası Amazonia, birkaç yıl önce bakir bir orman, el değmemiş bir çevre gibi düşündüğümüz yerlerden biri. Şimdi insanların 10.500 yıl önce orada yaşadığına dair kanıtlar buluyoruz ve besin üretimi uygulamaya başlamışlar.”

O zamanlar yaşayan insanlar muhtemelen tatlı patates ve fıstıkların yanı sıra balık ve büyük otçullarda da hayatta kaldılar. Araştırmacılar, burada yaşayan insanların bitkilerini yanlarında getirmiş olabileceğini söylüyor.

Araştırmacılar, bu çalışmanın, dünya son buzul çağın sonunda ısınırken hissedilen çevresel değişikliklerin küresel etkisinin bir başka örneği olduğuna inanıyor.

Dr Lombardo, “Bulguların, bitki evcilleştirmenin, Holosen dönemin başında başladığını yeniden doğrulaması ilginç. Bu sıcak döneme girdiğimizde, dünyanın her yerinde aynı anda insanlar bitki yetiştiriciliğine başladı.” diyor.

Makale: Umberto Lombardo, José Iriarte, Lautaro Hilbert, Javier Ruiz-Pérez, José M. Capriles & Heinz Veit. 2020. Early Holocene crop cultivation and landscape modification in Amazonia. Nature.