Akdeniz Kıyısında Yeni Krallık Dönemi Yerleşimi Ortaya Çıktı

Akdeniz kıyısına yakın bir yerde, yaklaşık 3.400 yıl öncesine tarihlenen önemli bir yerleşim yeri Mısır’da keşfedildi.

Mısır’daki arkeologlar, Yeni Krallık dönemine tarihlenen ve muhtemelen Kral Tutankamon’un babası tarafından inşa edilen, ardından II. Ramses tarafından genişletilen 3.400 yıllık “önemli” bir kentin kalıntılarını ortaya çıkardı.

Söz konusu yerleşim, Mısır’ın kuzeyinde, Akdeniz ile Mariout Gölü arasında, İskenderiye’nin yaklaşık 43 kilometre batısındaki Kom el-Nugus bölgesinde kayalık bir sırt üzerinde bulundu. Mısırbilimcileri daha önce bu alanın, Mısır’ın Hellenistik dönemde, MÖ 332 civarında Yunanlar tarafından kurulan bir yerleşim ve nekropol olduğu döneme kadar iskan edilmediğini düşünüyordu.

Araştırmacılar, Yunan yerleşimini incelerken daha eski antik Mısır yerleşimine rastladılar. Yeni Krallık dönemine (yaklaşık MÖ 1.550–1.070) ait kerpiç yapıların beklenmedik keşfi, Mariout Gölü’nün kuzeyinde bilinen en eski Mısır yerleşimini ortaya çıkardı. Bu bulgular, Antiquity dergisinde yayımlandı.

(İlgili: Osiris’in Uyanışı Ritüelini Tutankamon İcat Etmiş Olabilir)

Çalışmanın yazarı Sylvain Dhennin, Yerleşimin tam olarak ne kadar büyük olduğu bilinmese de, “kalan yapıların kalitesi ve sokak etrafında planlı bir şekilde örgütlenmiş olması, oldukça büyük çaplı bir yerleşim olabileceğini düşündürüyor” diyor. Sokağın, yüzey sularını boşaltmak ve yapıların su erozyonundan korunmasını sağlamak amacıyla tasarlandığı belirtiliyor.

“II. Ramses tarafından yaptırılmış bir tapınak vardı ve ayrıca askeri personelden söz eden özel mezar şapelleri de bulunuyordu” diyen Dhennin, kazıların başında bulunuyor. “Eğer yerleşim gerçekten askeri nitelikteyse, muhtemelen burayı çevreleyen bir sur duvarı ve idari binalar da vardı.”

Özellikle dikkat çeken bir bulgu ise, bir amforanın üzerinde yer alan bir mühür. Bu mühürde, Merytaton’un (diğer adıyla Meritaten) ismi bulunuyor. Merytaton, firavun Akhenaton’un (MÖ 1.349–1.336) ve eşi Nefertiti’nin kızıydı. Akhenaton, Mısır’ın dini yapısını değiştirmek amacıyla tek tanrılı, Aten (Güneş diski) merkezli bir inanç sistemi getirmeye çalışmıştı. Oğlu Tutankamon ise (yaklaşık MÖ 1.336–1.327), bu reformların ardından geleneksel çok tanrılı dini yeniden tesis etmişti.

“Bu mührün varlığı, Merytaton dönemine tarihlenen kraliyet malı bir bağda şarap üretimi yapıldığını gösteriyor olabilir” diyen Dhennin, “Mısır’ın sınır bölgelerindeki bağlar muhtemelen ordu tarafından korunuyordu ve bu bölgeyi çöl yönünde genişletme çabalarının bir parçasıydı” diye ekliyor. Ayrıca, bu yerleşimin Akhenaton döneminde kurulmuş olabileceği ihtimali üzerinde durduğunu belirtiyor.

Çalışmada yer almayan, Manchester Üniversitesi KNH Biyomedikal Mısırbilimi Merkezi’nden onursal öğretim görevlisi Roger Forshaw, ekibin çalışmasını övüyor ve “bir tapınağın varlığı, bu yerleşimin stratejik ve kültürel önemini ortaya koyuyor” diyor.

Forshaw ayrıca sokağın gelişmiş tasarımına da dikkat çekiyor: “Bu sokak, yüzey sularını toplayarak kerpiç duvarların korunmasını sağlayacak şekilde son derece zekice tasarlanmış.”

Kazılar hâlâ devam ediyor ve Dhennin, çalışmaların yerleşimin ne kadar büyük olduğunu ve tam olarak ne zaman kurulduğunu ortaya çıkarmaya yardımcı olabileceğini söylüyor. Ayrıca, eski Mısırlıların bu yerleşime ne isim verdiği de halen cevap bekleyen bir soru.

Live Science. 13 Nisan 2025.

Makale: Dhennin, S. (2025). A new Ramesside settlement north of Mareotis Lake (Kom el-Nugus, Egypt). Antiquity, 1–7.