Ağzında İspinoz Kuşuyla Gömülmüş Kızın Gizemi İnceleniyor

Arkeologlar, yüzlerce yıl önce ağzında en az bir ispinoz kuşunun kafasıyla gömülü bulunan kızın gizemini çözmeye çalışıyor.

İskelet, arkeolog Waldemar Chmielewski tarafından güney Polonya’daki Tunel Wielki mağarasında 1967 ve 68 yıllarında gerçekleştirilen kazılarda bulunmasına rağmen şimdiye kadar detaylı incelenmemişti. Yeni yapılan radyokarbon tarihlendirmesi kızın yaklaşık 300 yıl önce öldüğünü ortaya çıkardı.

Avrupa’daki insanlar mağaralara ölü gömme adetini Orta Çağ’da bıraktılar, o nedenle bu mezar oldukça sıra dışı.

Araştırmacılar 29 Mayıs’ta Almanca yayınlanan Tarihöncesi Dergisi’nde (Praehistorische Zeitschrift) yayınlanan makalelerinde “Avrupa’da mağara gömütlerine tarihöncesi dӧnemler dışında pek rastlanmaz.” diyor ve ekliyorlar “Bu nedenle, Orta Çağ sonrasında ağzına bir kuş kafası yerleştirilip bir mağaraya gömülmüş bu çocuk olağandışı bir buluntu ve Avrupa’da aynı dӧnemden bir benzeri daha görülmedi.”

(16. Yüzyıl Mezarlığında Ağzında Sikke Olan 100 Çocuk Bulundu)

Varşova Üniversitesi’nden ve Polonya’daki başka merkezlerden araştırmacılar iskeleti inceledikten sonra, kızın 10-12 yaşlarında öldüğünü anladılar. Kemikleri, muhtemelen metabolik bir hastalık yüzünden ömrünün son yıllarında büyüme geriliği yaşadığını gösteriyordu. Ölüm sebebiyle ilgili herhangi bir ipucu veya travma belirtisi bulamadılar. Kızın ağzında bulunan kuş kafası dışında mezarda başka bir hediye de yoktu.

Peki kimdi bu kız?

Ekip, kızın kim olduğunu ve neden böyle gömüldüğünü anlayabilmek için bazı bilimsel testler yaptı ve tarihi kayıtları inceledi. DNA testleri kızın muhtemelen Polonya’nın kuzeyinden, bugünkü Finlandiya veya Karelya civarından olduğunu gösterdi.

Tarihi kayıtlara göre 1655-1657 yılları arasında o bölge, İsveç kralı X. Karl Gustav önderliğindeki ordunun hakimiyetindeydi. Ordusunda Finlandiya ve Karelya’dan birçok asker vardı ve bu askerler çoğunlukla aileleriyle seyahat ediyorlardı. “Genellikle alt kademeden bu askerlere karıları, metresleri ve bazen de hizmetçiler eşlik ederdi,” diyor araştırmacılar makalelerinde.

19. yüzyıl kayıtlarına göre, şimdiki Rusya ve Finlandiya arasındaki bölgede bulunan Karelya’da insanlar ormanda ölen birinin mezarlığa değil ormana gömülmesi gerektiğine inanıyorlardı. Araştırmacılara göre “Tarihsel olarak bu gelenek, ormanın bir mezarlık gibi olduğunu savunan kozmolojik fikirlerden doğmuş gibi görünüyor.”

Eldeki veriyi değerlendiren araştırmacılar, kızın bölgeye muhtemelen 1655-1657 yılları arasında 2. Kuzey Savaşı sırasında geldiğini ve mağaranın bulunduğu ormanda öldüğünü düşünüyorlar. Birçok asker ve ailesinin konakladığı Ojcow Kalesi’nin mağaraya çok yakın bir yerde bulunması da bu düşünceyi destekler nitelikte. Bu savaş, İsveç ve müttefikleriyle Polonya, Rusya ve Danimarka’nın içinde bulunduğu bir grup ülkeyi karşı karşıya getirmişti.

Kızın neden ağzında bir ispinoz kuşu kafasıyla gömüldüğü sorusu ise sırrını koruyor.

“Birçok kültürde, bir çocuğun ruhu küçük bir kuş biçiminde de resmedilir. Yine de bahsi geçen dӧnemde bırakın ölülerin ağız içine yerleştirmeyi, mezarlara bile hiç kuş bırakılmazdı. Tunel Wielki mağarasında keşfedilen bu eşsiz çocuk mezarı bilmecesi tam manasıyla çözülemez.” diyor araştırmacılar.

Livescience.com. 10 Haziran 2021.

Makale: Wojenka, M., Jaskulska, E., Popovic, D., … & Kot, M. (2021). The girl with finches: a unique post-medieval burial in Tunel Wielki Cave, southern Poland. Praehistorische Zeitschrift.