Afrodisyas Grafitileri Gladyatör Dövüşlerine Işık Tutuyor

1961 yılında Prof. Dr. Kenan Erim tarafından bilimsel kazılarına başlanan Afrodisyas Antik Kenti’nde bulunan duvarlara kazınmış resimler, Roma döneminde gladyatör savaşları hakkında bilgi veriyor.

Aydın’daki Antik Afrodisyas kentinde 1,500 yıl önce hayatın nasıl olduğuna ışık tutan, taşlara kazınmış yüzlerce grafiti keşfedildi ve deşifre edildi. Grafitiler Afrodisyas’taki hayatın gladyatör savaşları, at arabası yarışları, dinsel çatışmalar ve cinsellik gibi birçok yönüne ışık tutuyor. Çizimler ve yazılar, şehrin Roma ve Bizans imparatorlukları altındaki zamanına tarihleniyor.

Grafitileri inceleyen araştırmacı Angelos Chaniotis, “Afrodisyas’ta taşlara kazınan ya da oyulan grafitiler Doğu Roma’daki birçok şehirden daha fazla. Grafitiler, insanların neşeli, heyecanlı, sinirli, ve belki de sarhoş olduğu zamanlarda çizdiği anlık durumların ürünüdür. Bu yüzden onları yorumlamak çok zordur, fakat bu kadar değerli olmasının nedeni de bu. Grafiti, insanların seslerinin ve duygularının taş üstündeki kaydıdır” diyor.

Gladyatör Dövüşleri Grafitisi

Gladyatör savaşlarıyla ilgili görsel grafitiler sıklıkla görülüyor. Roma İmparatorluğu’nun parçası olmasına rağmen Afrodisyas’taki insanlar çoğunlukla Yunanca konuşuyordu. Chaniotis bu grafitilerin, Yunanca konuşulan şehirlerdeki insanların da gladyatör dövüşlerini benimsediğinin kanıtı olduğunu söylüyor. “Romalıların, Yunan kültürüne yaptığı en acımasız katkının popülerliği tartışılamaz” diyor Chaniotis.

Afrodisyas Grafitileri Gladyatör Dövüşlerine Işık Tutuyor

İlginç gladyatör grafitilerinin bazıları, dövüşlerin gerçekleştiği şehrin stadyumundaki bir levhada bulundu. Levha, iki dövüşçü arasındaki dövüşleri betimliyor. Dövüşçülerin biri, üç dişli zıpkın (trident) ve bir ağ kuşanmış “retiarius” tipi bir gladyatör. Diğeri ise bir kılıç ve kalkan kuşanmış “secutor” tipi bir gladyatör.

Levhadaki “retiarius”un kazandığı ve zıpkını başının üstünde, yaralı “secutor”a doğru tuttuğu bir sahne bulunuyor (üstte). Aynı levhadaki diğer bir sahnede, “secutor”un kaçan bir “retiarus”u kovaladığı görülüyor (altta) . Diğer bir sahne izleyen bir hakemle birlikte yine iki gladyatörü savaşırken betimliyor (ortada).

Chaniotis “Büyük ihtimalle bir izleyici, arenada gördüklerini kazımış. Bu görüntüler bize o zamanın izleyicisinin bakış açısı hakkında bilgi veriyor. Bu insan, güvenli bir uzaklıktan, diğer insanların ölümünden keyif ve heyecan duymaya gitmiş” diyor.

Konusu cinsellik olan ve fallusların kazındığı bir graffiti.

Diğer Afrodisyas Grafitilerinin Konusu

Grafitilerin konularından biri de cinsellik içeren betimler. Yukarıda görülen bir levha birçok fallusu gösteriyor. Şehrin duvarına yapılmış bu levha, “farklı boyutlarda, farklı pozisyonlarda, ve biri de bir insanın ağzında olmak üzere farklı şekillerde kullanılan birçok fallusu gösteriyor” diyor Chaniotis.

At arabası yarışları grafitilerin bir başka popüler konusu. Kayıtlar, şehrin birbiriyle rekabet eden üç at arabası yarışı klübü olduğunu gösteriyor. Grafitiler bir klüp kazandıktan sonra yazılan övünme yazılarını, ve bir klüp kötü bir zamandan geçerken yazılan dövünmeleri kapsıyor. Grafitilerde “Kırmızılar için zafer!”, “yeşiller için kötü yıllar” ve “mavilerin şansı galip geliyor” gibi mesajlar yazılmış.

Dinsel imgeler  de şehirdeki grafitilerde görülüyor. “Afrodisyas’ta Hristiyanlar, Yahudiler, ve çoktanrılı dinleri takip eden bir grup felsefi eğitim görmüş kimseler rekabet içindeydi” diyor Chaniotis.

Chaniotis’in kaydettiği grafitilerin çoğu yaklaşık olarak MS 350 ve MS 500 yıllarına tarihleniyor. Grafitiler Justinian’ın Bizans İmparatoru olduğu MS. 527 yılından sonra azalıyor.

LiveScience. Grafiti Görselleri: Angelos Chaniotis