Afrika’dan Göçtüğümüz Zamanın İklim Koşulları Yapılandırıldı

Doğu Afrika’daki son 200.000 yılın iklim rekonstrüksiyonu, Homo sapiens’in Afrika’dan göç ettiği zamanki yaşam koşullarını gösteriyor. Homo sapiens, yağışlı evrelerde bölgeler arasında hareketliydi ve kuru evrelerde yüksek irtifalara çekilmişti.

Profesör Dr Frank Schäbitz tarafından yönetilen uluslararası bir araştırma ekibi, Etiyopya için son 200.000 yılın iklim yeniden yapılanmasını yayınladı. Bu, atalarımız olan erken Homo sapiens’in Afrika’dan Avrupa ve Asya’ya ilerlediği dönem için yüksek çözünürlüklü verilerin mevcut olduğu anlamına geliyor.

Schäbitz ve meslektaşları, güney Etiyopya’nın insan fosil alanlarının yakınında bulunan Chew Bahir Havzası’nda biriken göl tortullarının sondaj çekirdeğini kullanarak tarihleri ​​belirlediler. Yaklaşık 10 yıla ulaşan örneklerin zamansal çözünürlüğü, zamanımızdan 200.000 ila 125.000 yıl önce, iklimin nispeten yağışlı olduğunu, yeterli su sağladığını ve böylece Doğu Afrika’nın ovalarında bol miktarda bitki ve hayvansal gıda kaynağı sağladığını ortaya koydu. 125.000 ila 60.000 yıl önce, yavaş yavaş daha kuruyan göl, özellikle 60.000 ila 14.000 yıl önce tamamen kurudu.

Elde edilen veriler, doğrudan genetik atalarımızın Afrika’yı yaklaşık 70.000 ila 50.000 yıl önce yağışlı bir evrede başarılı bir biçimde terk ettiğini gösteren genetik bulgularla iyi bir uyum sağlıyor.

(Afrika’daki İklimsel Dalgalanma, İnsan Evrimini Yönlendirmiş)

Bilim insanları göl çökeltilerinden çevre hakkında bilgi toplarlar, çünkü en iyi durumda, çökeltiler erozyon yoluyla havzadan nispeten sürekli olarak göllere dökülür. Mineral bileşenlere ek olarak, çökeltiler organik maddeleri ve gölde yaşayan organizma kalıntılarını içerir. Uygun göllerden göl çökelleri delinebilirse, bu ‘vekil veriler’ o zamanki çevresel koşullar hakkında sonuçlar çıkarmak ve böylece iklimin yeniden yapılandırılmasına yardımcı olmak için kullanılabilir.

Kasım-Aralık 2014 arasında araştırmacılar, Etiyopya’nın güneyindeki Chew Bahir Havzası’nda kurak mevsimde kuruyan yaklaşık 300 metre uzunluğunda bir sondaj çekirdeği buldular. Bütünüyle, bu karot yaklaşık 620.000 yıl öncesine dayanıyordu. Schabitz, “Bu, Afrika’daki Homo sapiens’in tüm evrimsel tarihini kronolojik olarak ele almamızı sağlıyor. Şu anda bu sondaj çekirdeğinin son 200.000 yılı hakkında yayınlanan çalışma, atalarımızın göçü sırasında çevre ve iklim tarihini hakkında çok iyi kanıtlar sunuyor.” diyor.

Schabitz, “Bazı vekillerimiz, daha önce Afrika’nın bu kısmı için yapılmamış olan, çekirdeğin büyük bölümlerinde belirli on yıllar için zaman çözümüne izin veriyor. Bu şekilde, bir insan ömründen daha azını temsil eden çok kısa vadeli iklim değişikliklerini yakalayabiliriz.”

Sondaj çekirdeği, Doğu Afrika ikliminin büyük ölçüde güneş ışığındaki değişikliklerden etkilendiğini ve bunun da ıslak veya kuru iklim koşullarına yol açtığını ortaya koyuyor. 200.000 ila 125.000 yıl önce, iklim genellikle nispeten elverişliydi, yani ovalar atalarımız için yeterli su ve dolayısıyla bol miktarda bitki ve hayvansal gıda kaynakları sağladı. Bu koşullar altında, insanlar uzun mesafelerde nispeten daha kolay hareket edebilir ve hatta oradaki en eski fosil buluntularının kanıtladığı gibi (yaklaşık 175.000 yıl önce) Arap Yarımadası’na ulaşabilirlerdi. Bununla birlikte, 125.000 ila 60.000 yıl önce, yavaş yavaş daha kuru hale geldi ve daha sonra özellikle 60.000 ila 14.000 yıl önce kurudu ve göl birkaç kez tamamen kurudu.

Schäbitz, “Bununla birlikte, özellikle bu dönemde, Grönland buz çekirdeklerinden bilinen soğuk-sıcak iklim dalgalanmalarını anımsatan zamansal kalıpları olan oldukça çarpıcı, kısa vadeli nem dalgalanmaları da gözlemlenebilir. Bu nedenle, o dönemde Doğu Afrika’da yaşayan insanlar çevrelerindeki aşırı değişikliklere maruz kaldılar.” diyor.

“60.000 ila 14.000 yıl önce, Doğu Afrika’nın ovaları tekrar tekrar özellikle kuruduğunda, Etiyopya dağlarının yüksek irtifalarındaki çok sayıda arkeolojik bulgu, atalarımızın varlığına tanıklık etmektedir. Ayrıca bu insanların silahları ve aletleri de bu süre zarfında (Afrika’da Orta Paleolitik’ten Geç Paleolitik’e geçiş) gelişti. Alt rakımlardaki daha büyük ‘çevresel stresin’ bu gelişmeyi zorladığını düşünüyoruz.”

Ayrıca, bilim insanları, çekirdekte görebildiğimiz son büyük yağışlı evrenin, genetik bulgularla çok iyi uyduğunu söylüyor. Bu, doğrudan genetik atalarımızın yaklaşık 70.000 ila 50.000 yıl önce Afrika’yı ‘başarıyla’ terk ettiğini gösterdi.  Onların soyundan gelenler muhtemelen 50.000 ila 40.000 yıl önce Güneydoğu Avrupa’ya ulaştılar ve orada Neandertallerle karşılaştılar.

Schäbitz, “Sondaj çekirdeğimizde bulunan Doğu Afrika’daki kuru ve nemli iklim dalgalanmalarının kanıtlarının atalarımızın evrimi ve hareketliliği üzerinde önemli bir etkisi olduğunu varsayıyoruz. Son 200.000 yılda, iklimin daha nemli olduğu dönemlerde Afrika’dan göç birkaç kez mümkün oldu ve atalarımızın Avrupa’ya kadar yayılmasına yol açtı. Yaklaşık 60.000 yıl önce başlayan yakın geçmişin özellikle kurak evrelerinde, Homo sapiens grupları tekrar tekrar dağlık Etiyopya’nın yüksek rakımlarında defalarca hayatta kalmayı başardı.” dedi.

University of Cologne. 14 Haziran 2021.

Makale: Schaebitz, F., Asrat, A., Lamb, H. F., Cohen, A. S., Foerster, V., Duesing, W., … & Trauth, M. H. (2021). Hydroclimate changes in eastern Africa over the past 200,000 years may have influenced early human dispersal. Communications Earth & Environment, 2(1), 1-10.