Buzul Çağı Zirvesinde Mamut Kemiklerinden Barınak İnşa Edilmiş

Ukrayna’daki bazı insanlar, son buzul çağını mamut kemiklerinden ve dişlerinden yapılmış barınaklar inşa ederek atlattılar.

Son Buzul Maksimumu sırasında, hayatta kalmak için seçeceğiniz yapı malzemesi kelimenin tam anlamıyla hayat memat meselesiydi. Ve Ukrayna’daki bir avcı-toplayıcı grup için bu işin tek bir doğru cevabı vardı: mamut kemikleri.

Bu tarihöncesi insanların dev memelilerin kalıntılarından inşa ettiği yapılar ilk kez 1960’larda, Çerkası bölgesindeki ünlü Mezhyrich arkeolojik alanında kazıldı. Burada araştırmacılar, mamut kalıntılarından yapılmış dört yapı ortaya çıkardı ve bunlar başlangıçta barınak olarak yorumlandı. Ancak bazı bilim insanları, bu kemik yapıların aslında mezar, törensel alan, kemik depoları ya da dinsel anıtlar olabileceğini öne sürdü.

(İlgili: Neandertaller Buzul Çağında Hayatta Kalmak İçin Ne Yedi?)

Bu kemik yapıların amacına dair ipuçları arayan bilim insanları, mamut kemiklerinde radyokarbon tarihleme denemeleri yaptı. Ancak büyük ihtimalle bu kemikler, insanlar tarafından toplanmış ve dolayısıyla yapıların kendisinden çok daha yaşlı olabilir. Bu nedenle kemikler, yaklaşık 19.000 ile 12.000 yıl öncesi arasında geniş bir yelpazeye yayılan, birbirinden çok farklı tarihler verdi.

Bir netlik sağlamak amacıyla yeni bir çalışmanın yazarları, en büyük yapıyla ilişkili “kültürel tabakalarda” bulunan daha küçük hayvan kemiklerinde radyokarbon tarihlemesi yaptı. Yani bu hayvanlar, alan kullanımdaysa o sırada ölmüş ve taş aletler, av silahları ve bu tuhaf yapıyı kullanan insan grubuna ait diğer eserlerle aynı tortu tabakaları içinde yer alıyordu.

Sonuçlar, mamut kemiklerinden yapılmış yapının yaklaşık 18.248 ile 17.764 yıl önce kullanıldığını gösteriyor. Bu da onu Buzul Çağı’nın en sert evresinin tam ortasına yerleştiriyor. Dahası, kültürel kalıntıları içeren tortu tabakaları son derece ince olduğu için, araştırmacılar bu yapının çok kısa bir süre (muhtemelen sadece birkaç hafta) kullanıldığını öne sürüyor.

Yapının kaç kez kullanıldığı tam olarak bilinmiyor. Son buzul insanlarının birden fazla kuşağı tarafından, 429 yıla kadar uzanan bir dönem boyunca tekrar tekrar iskan edilmiş olabilir. Her seferinde bu tarihöncesi topluluklar, hayvan parçalama izleri ve alet üretimine dair kalıntılar bırakmıştı. Bu da mamut kemiklerinden yapılan yapıların gerçekten de yerleşim amaçlı barınaklar olduğu fikrini güçlendiriyor.

Ancak her kullanım dönemi son derece kısa olduğu için, araştırmacılar bu yapıların uzun vadeli konutlardan ziyade geçici “hayatta kalma barınakları” olarak hizmet etmiş olabileceğini düşünüyor.

Bu kemik evleri yalıtmak ve hava koşullarına dayanıklı hale getirmek için başka hangi malzemelerin kullanıldığı belirsizliğini koruyor. Aynı şekilde, bu eski avcı-toplayıcıları bu barınakları inşa etmeye ve kullanmaya iten koşullar da tam olarak bilinmiyor. Yine de yeni çalışma, Son Buzul Çağı’nın en karanlık ve en zorlu döneminde tarihöncesi insanların başvurduğu hayatta kalma stratejilerine dair yeni içgörüler sunuyor.

IFL Science. 26 Aralık 2025.

Makale: Chu, W., Shydlovskyi, P., & Maier, A. (2025). A revised radiocarbon chronology for the mammoth bone structures and associated features at Mezhyrich, Ukraine. Open Research Europe, 5, 198.