Sefertepe’de Bir Öğütme Taşına Yavru Domuz Çizilmiş

Şanlıurfa’daki Sefertepe kazılarında ortaya çıkarılan bir alt öğütme taşının arka yüzünde yavru yaban domuzu çizimi bulundu.

Şanlıurfa’nın Viranşehir ilçesinde, Taş Tepeler Projesi’nin doğu ucunda yer alan Sefertepe’de, bu sezon çok dikkat çekici bir buluntu daha gün ışığına çıkarıldı: Yarım bir alt öğütme taşının arka yüzüne ince çizgilerle kazınmış, neredeyse tüm taş yüzeyini kaplayan bir yavru yaban domuzu çizimi.

Söz konusu çizim, bir alt öğütme taşının kullanım yüzeyinin arka kısmında yer alıyor. Taşın bu arka yüzü, ince çizgisel kazıma izleriyle neredeyse bütünüyle kaplanmış. Kazı ekibinin değerlendirmesine göre, taşın arka tarafı adeta bilinçli bir tercih ile “tuval gibi” kullanılmış. Taşın arka kısmında hayvanın kuyruğu ve vücut ayrımı daha stilize bir biçimde işlenmiş.

Kazı başkanı Doç. Dr. Emre Güldoğan, “Burun kısmından bir domuz olduğu anlaşılan çizimde hayvanın ön ayakları ve toynaklarının özenli işlendiği görülüyor. Kafa kısmında kulakları ve hemen arkasında yelesi de detaylı bir biçimde çizilmiş. Vücudun büyük kalan kısmı taşın tamamını kaplayacak biçimde çizilen hayvanın gözü ve ağzı da belirtilmiş” diyor.

Bu ayrıntı düzeyi, çizimin “karalama” olmaktan ziyade, bilinçli bir anlayışın ürünü olduğunu gösteriyor. Figürün “yavru” oluşu da ayrıca dikkat çekici. Taş Tepeler’de daha çok yırtıcılar, güçlü hayvanlar ve ürkütücü figürlerle karşılaşılıyor.

Tasvirlerde görülen bir diğer hayvan grubu ise, dönemin insanları tarafından tüketildiği bilinen kuşlar ve ceylanlar gibi hayvanlar. Sefertepe’de yeni ortaya çıkartılan bu figür de, muhtemelen daha küçük, savunmasız ve insanlar tarafından tüketilen bir hayvanı tasvir ediyor.

Sefertepe’de bulunan yavru yaban domuzu çizimi, üslup açısından Taş Tepeler’in diğer merkezleriyle de karşılaştırılıyor. Kazı başkanı Güldoğan’a göre bu çizim, 2024 yılında Karahantepe kazısında bulunan yaban eşeği betimiyle belirgin bir üslup benzerliği taşıyor. Her iki örnekte de çok ince, kontrollü çizgiler ile oranlara dikkat eden, anatomiyi tanıyan bir göz gibi ortak özellikler öne çıkıyor.

Sefertepe’nin yüzleri

Sefertepe’de bu sezon yalnızca hayvan betimleri değil, insan yüzleri de ortaya çıkarıldı. Yerleşimde, aynı taş blok üzerinde iki ayrı insan yüzü kabartması bulundu. Bu yüzlerden biri yüksek kabartma, diğeri ise alçak kabartma tekniğiyle işlenmiş. Yüzlerin üslubu, Göbeklitepe, Karahantepe ve Sayburç’ta gördüğümüz örneklerden belirgin biçimde farklı. Bu da Sefertepe’nin Taş Tepeler içindeki yerel üslup çeşitliliğini güçlendiren özgün bir örnek sunduğunu gösteriyor.

(İlgili: Sefertepe’de MÖ 8.500’den İnsan Yüzü Kabartmaları Bulundu)

Sefertepe’nin sembolik dünyasını tamamlayan bir diğer küçük ama çarpıcı buluntu ise, üzerine çift yüzlü insan motifi işlenmiş siyah bazalt boncuk. Bu boncuk, hem minik ölçülerine rağmen taşıdığı detayla, hem de “iki yüzlü” temasıyla dikkat çekiyor.