Çin’deki 1 Milyon Yıllık Kafatası Kökenlerimize Dair İpucu Veriyor

Çin’de bulunan 1 milyon yıllık bir insan kafatasının rekonstrüksiyonu, erken insan gruplarının hızla ayrışıp çeşitlendiğini ortaya koyuyor.

Araştırmacılar, Çin’de keşfedilen 1 milyon yıllık, ezilmiş ve deforme olmuş bir insan kafatasını sanal olarak yeniden inşa etti. Yeni restore edilen bu kafatası, gizemli Denisovalıların bir akrabasına ait olabilir ve Asya’da Homo sapiens’in hızlı evrimine dair önemli ipuçları sunuyor.

Science dergisinde yayımlanan bir çalışmada, araştırmacılar Hubei eyaletindeki bir arkeolojik alanda 1990 yılında ortaya çıkarılan Yunxian 2 kafatasının yeniden inşasını sundular.

Uzmanlar onlarca yıl boyunca Yunxian kafatasının insan atası Homo erectus’a ait olduğunu düşünüyordu. Ancak yeni analiz, kafatasının 2021’de Çin’in kuzeydoğusunda bulunan farklı bir kafatasıyla tanımlanan soyu tükenmiş bir tür olan “Ejderha Adam”a (Homo longi) ve yaklaşık 30.000 yıl önce yok olan gizemli insan grubu Denisovalılara daha yakın olduğunu ortaya koydu.

Araştırmacılar, Yunxian 2 kafatasını bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları kullanarak dijital olarak yeniden inşa ettikten sonra, büyük bir kafa hacmi, uzun ve alçak bir alın kemiği ve göz çukurları arasındaki dar mesafe gibi ayırt edici özelliklerin birleşimini fark ettiler. Bu özellikler, araştırmacıların Homo longi soy hattı olarak adlandırdığı, ortak bir ataya sahip bireyler ve onların torunlarından oluşan grupta da görülüyor.

“Denisovalıları da kapsayan Homo longi soy hattı 1 milyondan fazla yıl boyunca varlığını sürdürdü” diyor çalışmanın ortak yazarı ve Londra’daki Doğa Tarihi Müzesi’nden paleoantropolog Chris Stringer. “Ama Neandertal ve sapiens soy hatları da öyle.”

Araştırmacılar, 57 fosil kafatasından elde ettikleri istatistiksel verilere dayanarak, Neandertal soy hattının ortak insan atasından ilk olarak yaklaşık 1,38 milyon yıl önce ayrıldığını tahmin etti. Daha sonra Homo longi soyu yaklaşık 1,2 milyon yıl önce, Homo sapiens ise yaklaşık 1,02 milyon yıl önce ayrıldı. (Homo sapiens’e ait en eski açık fosil kanıtları ise Fas’taki Jebel İrhoud’dan gelen 300.000 yıllık kemikler). Bu kısa zaman aralığı, üç insan grubunun da hızlı bir şekilde çeşitlendiğini düşündürüyor.

Araştırmacılar, bu eski insan gruplarının neden bu kadar hızlı bir şekilde farklı görünümler geliştirdiğinden emin değil. Çin Bilimler Akademisi’nden paleoantropolog ve çalışmanın ortak yazarı Xijun Ni, “Küçük, nispeten izole popülasyonlarda yaşıyor ve farklı paleoekosistemlere uyum sağlıyorlardı” diyor.

Bu insan gruplarının kökenlerini daha da geriye itmek, araştırmacıların insan evrimini tetiklemiş olabilecek faktörleri daha eski dönemlerde aramalarına olanak tanıyor.

“Örneğin, yaklaşık 1,1 milyon ve 900.000 yıl önce iki şiddetli soğuk dönem yaşandı” diyor Stringer, “ve bu durum, yok oluşlar da dahil olmak üzere evrimsel ve davranışsal değişimleri tetiklemiş olabilir.”

Yunxian 2 kafatasının 1 milyon yıllık tarihi ve eski ile modern fiziksel özelliklerin bir karışımını barındırması nedeniyle araştırmacılar, bu kafatasının muhtemelen Denisovalıları da kapsayan grubun erken bir formunu temsil ettiğini belirtiyor.

Live Science. 25 Eylül 2025.

Makale: Xiaobo Feng et al., (2025). The phylogenetic position of the Yunxian cranium elucidates the origin of Homo longi and the Denisovans. Science 389, 1320-1324.