Fransa’da Keltlere Ait Gamalı Haç Süslemeli Kılıç Bulundu

Fransa’da İkinci Demir Çağı’na tarihlenen Keltlere ait bir mezarlık alanında, nadir bulunan ve iyi korunmuş iki kılıç keşfedildi.

Fransız Ulusal Koruma Arkeolojik Araştırma Enstitüsü’ne (INRAP) göre, Fransa’daki bir Kelt Demir Çağı nekropolünde keşfedilen iki adet 2.300 yıllık kılıç, “Avrupa’da çok az benzeri bulunan” türden. Bu kılıçlardan birinde ise küçük gamalı haç süslemeleri yer alıyor.

Her iki kılıç da kınları içinde eksiksiz olarak bulundu. Kılıçlardan biri, bele takılmak üzere tasarlanmış süslü bir bakır alaşımlı kına sahipti. Kınının kenarları cilalı taşlarla süslenmişti ve bu taşlardan en az ikisi gamalı haç motifleri içeriyordu.

(İlgili: Kelt Savaşçısının Leğen Kemiğinde İyileşmiş Ok Yarası Belirlendi)

Gamalı haç sembolü günümüzde genellikle Nazi rejimi ve II. Dünya Savaşı’ndaki insanlık suçlarıyla ilişkilendirilse de, bu antik semboller farklı anlamlar taşıyordu. Nekropol kazılarının başındaki Vincent Georges, “Gamalı haçlar Akdeniz kültürlerinde yaygın biçimde kullanılıyordu, ancak bu süsleme motifleri, MÖ 5. yüzyıl sonu ile 4. yüzyılın bir kısmında anakara Avrupa’sında yaşayan Keltler tarafından da benimsenmişti” diyor. Ancak Georges, bu sembollerin Keltler için ne anlama geldiğinden emin olmadıklarını belirtiyor.

Georges ve meslektaşları, kılıçları ve diğer mezar eşyalarını 2022 yılında Creuzier-le-Neuf adlı küçük bir kasabada keşfetti. Bugün yalnızca 1.500 nüfusa sahip bu kasaba, İkinci Demir Çağı’nda (MÖ 450–52) güçlü Kelt kabileleri Arverni, Aedui ve Bituriges’in etki alanlarının kesiştiği bir noktadaydı.

INRAP ekibi, bölgede yaklaşık 650 metrekarelik bir mezarlık alanı kazdı ve 100’den fazla mezar ortaya çıkardı. Ancak toprağın aşırı asidik olması nedeniyle hiçbir iskelet kalıntısı bulunamadı. Sadece bir kremasyon mezarı (yakarak gömme), delik motiflerle süslenmiş ve boyalı bantlarla bezeli bir mezar vazosuyla birlikte keşfedildi.

Mezarların neredeyse yarısında metal süs eşyaları vardı. En yaygın buluntu bakır alaşımlı bileziklerdi; ekip ayrıca 18 hasarlı fibula buldu. Bunlardan biri cilalı bir taşla süslenmişti. Bu taş, yaldızlı gümüş ve repoussé (metal levhanın tersinden dövülerek yapılan desen) tekniğiyle süslenmiş bir disk üzerine yerleştirilmişti ve MÖ 4. yüzyıl sonları ile 3. yüzyıl başları arasında yapılmıştı.

Bir başka fibulada, beşinci ve dördüncü yüzyıllarda Kelt zanaatkarları arasında “moda olan” bir tema olan “ocelli” yani göz benzeri desenler bulunuyordu.

İki Nadir Kılıç

Nekropolde bulunan en dikkat çekici eserler ise iyi korunmuş iki kılıç oldu. Gamalı haçlı kının ait olduğu kısa kılıç üzerinde yapılan röntgen analizinde, kılıcın tepesinde saklı semboller bulundu: bir çember ve bir hilal, aralarına çizgi çekilmiş şekilde. Bu semboller, kılıcın muhtemelen MÖ 4. yüzyılın başlarında üretildiğini düşündürüyor.

Güneş ve hilal sembolleri “kuşkusuz kozmolojik bir sembolizmi” yansıtıyor ve o dönem bu tarz kılıçlarla ilişkili “yaygın kutsal bir anlayışı” temsil ediyor, diyor Georges. Benzer semboller başka Kelt kılıçlarında ve İtalya’da yaşamış Etrüsklere ait kılıçlarda da bulunmuştu.

Georges, Güneş ve Ay motiflerinin kıta Avrupası’nda MÖ 3. ve 4. yüzyıllarda yapılan kısa kılıçlarda da görüldüğünü belirtiyor.

İkinci kılıç ise daha uzundu ve kını hâlâ bele takılmasını sağlayan askı halkalarını koruyordu. Bu kın da bazı bileziklerde olduğu gibi “ocelli” desenlerine sahipti.

Uzun kılıç, “tüm işlevsel silah özelliklerini” taşıyor; bir binici tarafından taşınabilir ve kını süslü değil. Ancak gamalı haçlı kısa kılıç işlevsel görünmüyor, diyor Georges. Bu kılıç daha çok, askeri komuta dahil olmak üzere bir güç göstergesi olarak kullanılmış olabilir.

Georges ayrıca, bu kısa kılıcın “aşağı yukarı MÖ 387 yılında Roma’nın Galya istilasıyla yağmalandığı dönemle çağdaş” olduğunu, yani Galya ordusunun Alia Savaşı’nda Roma ordusunu mağlup ettiği zamanlara denk geldiğini belirtiyor. Ancak şu an için daha fazla çıkarım yapmanın mümkün olmadığını da ekliyor.

Live Science. 30 Nisan 2025.