Ürdün’de III. Ramses’in Adını Taşıyan Kraliyet Yazıtı Keşfedildi

Ürdün’de ilk kez, 3.200 yıl önce hüküm süren Mısır firavunu III. Ramses’in adını taşıyan Mısır kraliyet yazıtı keşfedildi.

Ürdün’deki arkeologlar, yaklaşık 3.200 yıl önce hüküm süren Mısır firavunu III. Ramses’in adını taşıyan oyma bir yazıt belgelendirdi. Ürdün Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı, yaptığı açıklamada keşfi kamuoyuyla paylaştı.

III. Ramses (yaklaşık MÖ 1.184 ila 1.153) bölge tarihinin çalkantılı bir döneminde hüküm sürdü. O dönemde Yunanistan ve Ege adaları merkezli Mikenliler ve Hititler gibi birçok büyük güç çökmüş, “Deniz Kavimleri” olarak bilinen bir grup da Orta Doğu’yu — ve Mısır’ı — istila etmişti. Tarihi kaynaklara göre, III. Ramses bu istilayı püskürttü ve Doğu Akdeniz’e seferler düzenleyerek Mısır İmparatorluğu’nun varlığını korudu.

Yazıtın, III. Ramses’in ordusu tarafından kazındığı düşünülüyor ve Ürdün’ün güneyindeki Wadi Rum koruma alanında yer alıyor. Burası, çok sayıda arkeolojik kalıntı içeren çöl bir bölge. Yazıtın varlığı bazı kişilerce biliniyor olsa da, bilimsel olarak belgelenmesi ancak geçtiğimiz yıl gerçekleşti.

Ürdün Hashemite Üniversitesi Kültürel Miras Yönetimi ve Müzecilik Bölüm Başkanı olan ve yazıtın belgelenmesine katkıda bulunan arkeolog Ali Al-Manaser, yazıtın bulunduğu yerin “doğal bir su kaynağına yakın, erişimi son derece zor bir konum” olduğunu belirtiyor.

(İlgili: Paris’teki 3.300 Yıllık Mısır Dikilitaşında Gizli Bir Mesaj Keşfedildi)

Manaser, “Bu keşif özellikle önemli çünkü yazıt, Ürdün’de bulunan türünün ilk örneği — bir kraliyet Mısır yazıtı, dağ oluşumunun parçası olan büyük ve sabit bir taşın üzerine oyulmuş. Daha önce, Ürdün’ün kuzey bölgesinde başka bir Mısır yazıtı bulunmuştu; ancak o, taşınabilir bir kayanın üzerindeydi. Buna karşın, şimdi belgelenen yazıt, yerinden oynatılamayan belirgin bir kaya yüzeyinde yer alıyor” diyor.

Eski Mısır Eski Eserler Bakanı ve şu anda Ürdün’deki araştırmacılarla çalışan Zahi Hawass, yazıtın III. Ramses’in adını içerdiğini ve ona “Sa-Re” (Re’nin oğlu) dendiğini belirtiyor. “Re” ya da “Ra”, Antik Mısır’ın güneş tanrısıydı. Hawass’a göre, bu isim yazıta, III. Ramesses’in bölgeden geçen ordusunun geçtiği sırada kazınmıştı.

Hawass ayrıca, III. Ramses’in ordusunun, günümüzün kuzeybatı Suudi Arabistan’ında bulunan Tayma yerleşiminde de benzer bir yazıt bıraktığını belirtti.

Manaser, III. Ramses’in Ürdün üzerinden geçmesinin büyük olasılıkla değerli mallara erişimi korumak amacıyla olduğunu söylüyor:

“Firavun, özellikle Ürdün’ün güneydoğusunda bolca bulunan bakır gibi kaynaklara Mısır’ın erişimini sürdürebilmek için bu ticaret yollarını güvence altına almak istemiş olabilir.”

Yazıtın yanında herhangi bir arkeolojik eser bulunmadı. Ancak yakın bölgelerdeki arkeolojik araştırmalar hâlâ devam ediyor ve Manaser, gelecekte III. Ramses’in bölgedeki seferlerine dair başka kanıtların da ortaya çıkabileceğini belirtiyor.

Live Science. 25 Nisan 2025.