Kleroterion: Antik Atina’da Şansa Dayalı Adalet Makineleri

Antik Atina demokrasisinde jüri üyelerini belirlemek için şansa dayalı bir yöntem kullanılıyordu: Kleroterion.

Kleroteria, tahta ya da taş levhalardan yapılmış kura makineleriydi. Her levhanın ön yüzünde, yatay sıralar halinde hizalanmış dar yuvalardan oluşan dikey sütunlar bulunurdu. Bu yuvalara, jüri hizmeti için uygun olan vatandaşların taşıdığı bronz kimlik levhaları (pinakia) yerleştirilirdi.

Levhanın sol tarafında, üstü huni şeklinde bir ağızla sonlanan metal bir tüp bulunurdu. Bu tüpün içine rastgele sıralanmış siyah ve beyaz bronz toplar dökülürdü. Bir kol mekanizması yardımıyla bu toplar teker teker serbest bırakılırdı. Her bir top düştüğünde, çıkan rengin beyaz ya da siyah olmasına göre, pinakia’ların bulunduğu yatay sıradaki tüm vatandaşlar o gün jüri üyeliğine ya kabul edilir ya da reddedilirdi.

Kleroterion’lar, her mahkeme girişinde yer alırdı ve Atina demokrasisinin temel taşlarından biri olarak, yargı sürecinin adil ve tarafsız şekilde işlemesini sağlamak için şansa dayalı bir yöntem sunardı.