Yeni Keşfedilen Firavun Mezarı, Birçok Bilinmeyen İçeriyor

Arkeologlar geçen hafta yüzyılın buluşunu duyurdular: 1922’de Tutankamon’dan bu yana Mısır’da ilk kez bir firavun mezarı keşfedildi.

Geçtiğimiz hafta keşfedilen II. Thutmose’nin mezarı, 1922’de Tutankamon’un mezarının bulunmasından bu yana Krallar Vadisi’nde veya çevresinde keşfedilen ilk firavun mezarı olma özelliğini taşıyor. Ancak bu keşif, birçok yanıtsız soruyu da beraberinde getirdi.

II. Thutmose’nin mezarı, erken dönem firavunlarının piramitlerin içine veya çevresine, daha sonraki firavunların ise Krallar Vadisi’ne gömülmesi geleneğinden farklı bir konumda bulunuyor. Krallar Vadisi’nin yaklaşık 2 kilometre batısında, tek başına bir bölgede yer alıyor. Ayrıca mezarın, firavunun ölümünden kısa bir süre sonra su baskınına uğradığı belirlendi. Bu nedenle mumyası ve mezar eşyalarının büyük bir kısmı, antik dönemde yetkililer tarafından buradan çıkarılarak başka bir yere taşındı. Ancak bu eşyaların nihai konumu hâlâ bilinmiyor.

(İlgili: Tutankamon’dan Sonra İlk Defa Firavun Mezarı Keşfedildi!)

Bir diğer gizem ise, II. Thutmose’nin eşi ve üvey kız kardeşi olan Hatşepsut’un, kendisini Krallar Vadisi’ne gömerken neden eşini farklı bir bölgeye gömdüğü.

Ancak arkeologların öncelikle yanıt aradığı en büyük soru, II. Thutmose’nin yeni keşfedilen mezarının yanında yer alan büyük bir moloz yığınının altında, firavunun mumyasını ikinci bir mezarın olup olmadığı.

Mezarı keşfeden ekibin eş liderlerinden ve Cambridge Üniversitesi’nden Mısırbilimci Piers Litherland, “Eğer bu alanda ikinci bir mezar varsa, “bu mezar büyük olasılıkla tamamen bozulmamış ve eksiksizdir” diyor.

Litherland, 1881’de Deir el-Bahari’de bulunan ve daha önce II. Thutmose olarak tanımlanan 30 yaşındaki bir adamın cesedinin firavuna ait olmak için çok yaşlı olduğunu söylüyor. “Ineni’nin biyografisinde tahta ‘yuvadaki şahin’ olarak geçtiği anlatılıyor – yani genç bir çocuktu.”

II. Thutmose Neden Krallar Vadisi’ne Gömülmedi?

Arkeologlar aslında bu mezarı Ekim 2022’de keşfetmişti, ancak mezar eşyalarından birinin analizi sonucunda buranın II. Thutmose’ye ait olduğu yeni anlaşıldı.

Bu keşfe, üzerinde Hatşepsut’un eşini bu bölgeye gömdüğünü belirten bir yazıtın bulunduğu büyük bir alçı taşı merhem kavanozu sayesinde ulaşıldı.

Yazıtın çevirisi şu şekilde:

“Başrahibe ve baş kraliçe Hatşepsut, bu anıtı mükemmel tanrı, İki Ülke’nin efendisi [II. Thutmose] için yaptı. Ona ebedi yaşam bahşedildi, Osiris’in sevgilisi.”

Eski Mısır Eski Eserler Bakanı ve araştırma ekibinin bir üyesi olmayan ancak yazıtı inceleyen Zahi Hawass, Hatşepsut’un II. Thutmose’yi neden Krallar Vadisi’nden uzak bir bölgeye gömdüğünün hâlâ net olmadığını belirtiyor.

“Onu neden buraya gömdüğü ve kendi mezarını Krallar Vadisi’ne inşa ettiği büyük bir soru işareti. Kendisinin ve diğer firavunların kullanmadığı bu bölgeye onu defnetmesi oldukça garip” diyor Hawass.

Her ne kadar defin işlemi Hatşepsut tarafından yönlendirilmiş olsa da, II. Thutmose’nin mezarının bu bölgeye inşa edilmesine muhtemelen kendisinin karar verdiğini söyleyen Bristol Üniversitesi’nden Mısırbilim Profesörü Aidan Dodson, “Bu dönemde Krallar Vadisi, firavunların standart mezarlık alanı olarak belirlenmemişti” diye ekliyor.

Ayrıca, Hatşepsut’un ilk başta II. Thutmose’ye yakın bir yerde gömülmeyi planladığı düşünülüyor. Dodson’a göre, II. Thutmose’nin mezarına yaklaşık 500 metre mesafede yer alan ve Hatşepsut için inşa edilen ancak kullanılmayan bir mezar bulunuyor. Mezar tamamlanmamış olsa da, üzerindeki yazıtlar onun için yapıldığını gösteriyor. “Hatşepsut, kocasının ölümünden yedi yıl sonra kadın firavun olarak tahta geçtiğinde Krallar Vadisi’ne gömülmeye karar verdi” diyor Dodson.

Litherland’a göre, Wadi Gabbanat El Qurud olarak bilinen bu bölgede başka kraliyet aile üyelerinin mezarları da bulundu ve burada henüz keşfedilmemiş firavun mezarlarının olması mümkün.

Emory Üniversitesi’nden sanat tarihi profesörü Gay Robins, “Hatşepsut, mezarını Krallar Vadisi ile ilişkilendiren ilk firavun gibi görünüyor, bu yüzden II. Thutmose’nin oraya gömülmemesi şaşırtıcı değil” diyor.

Bazı spekülasyonlara göre, Hatşepsut’un kocasını ondan hoşlanmadığı için uzak bir yere gömdüğü düşünülse de, Polonya Bilimler Akademisi Akdeniz ve Doğu Kültürleri Enstitüsü’nden Mısırbilim Profesörü Filip Taterka, böyle bir kanıt olmadığını belirtiyor.

Taterka, “Hatşepsut’un II. Thutmose’nin anısını herhangi bir şekilde karalamadığı biliniyor, aksine ona bir mezar sağlamakla kalmamış, aynı zamanda onun cenaze kültünü korumak için bir mezar tapınağı inşa ettirmişti” diyor.

II. Thutmose’un Yakınlarda İkinci Bir Mezarı Var mı?

Yeni keşfedilen mezar, II. Thutmose’nin yakınlarında başka, henüz keşfedilmemiş bir mezarın olup olmadığı sorusunu da gündeme getirdi. Mezar büyük ölçüde boş çıktı; arkeologlar, firavunun mumyasının ve mezar eşyalarının, defin işlemi tamamlandıktan kısa bir süre sonra meydana gelen su baskınının ardından taşındığını belirledi.

Litherland, ekibin şu anda mezarın yakınında bulunan büyük bir kireçtaşı ve moloz yığınının kazısını yürüttüğünü belirtiyor. “Bunun bir şeyi gizlemek amacıyla inşa edildiğine inanmak için sebeplerimiz var ve bu ‘şey’ büyük olasılıkla önemli bir mezar”

Yaklaşık 23 metre yüksekliğindeki bu yığının oluşturulmasının büyük bir çaba ve maliyet gerektirdiğini vurgulayan Litherland, bu kadar büyük miktarda molozun rastgele birikmiş olmasının pek olası olmadığını söylüyor.

Litherland, bu tepenin kazılmasının en az bir aydan fazla süreceğini tahmin ediyor. “II. Thutmose’nin ikinci bir mezarının orada olduğunu kesin olarak bilmiyoruz ve bilemeyiz, ancak bazı işaretler bu yönde ipuçları veriyor. Bu sorunun cevabını yalnızca tepeyi kazarak öğrenebiliriz.”

Live Science. 26 Şubat 2025.