Tacikistan’da İnsan Türlerinin Yayılımı için Kilit Bir Sığınak Bulundu

Tacikistan’da bulunan 150.000 yıllık kaya sığınağı, Homo sapiens, Neandertal ve Denisovalıların kullanıldığı ‘göç yolu’ üzerinde yer alıyor.

Tacikistan’da arkeologlar, 150.000 yıllık bir geçmişe yayılan, eski insanların yaptığı eserlerin bulunduğu bir kaya sığınağı keşfettiler. Bu sığınağın Neandertaller, Denisovalılar ve modern insanlar için bir göç rotası olarak kullanılmış olabileceği düşünülüyor.

Araştırmacılar, modern insanların ve onların yakın akrabalarının Paleolitik dönemde Orta Asya’nın İç Asya Dağ Koridoru (IAMC) boyunca hareket ettiğini uzun süredir biliyorlar. Zaman içinde bölgede Neandertal kalıntıları, Denisovalılara ve modern insanlara ait izler bulunmuştu. Bilim insanları, bu koridorun üç insan grubunun buluşup etkileşime geçmiş olabileceği bir nokta olduğunu belirtiyorlar. Ancak bölge hâlâ tam olarak keşfedilmemiş durumda.

(İlgili: Lidar Teknolojisi ile İpek Yolunun Kayıp Devasa Şehirleri Keşfedildi)

Çalışmanın baş yazarı ve Kudüs İbrani Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü’nde kıdemli öğretim görevlisi olan Yossi Zaidner, “Bu bölge, modern Homo sapiens, Neandertaller veya Denisovalılar gibi birden fazla insan türünün göç rotası olarak hizmet etmiş olabilir” diyor. “Araştırmamız, bu Orta Asya topraklarını kimlerin iskan ettiğini ve aralarındaki etkileşimin doğasını ortaya çıkarmayı amaçlıyor”

Bu amaçla, Zaidner ve ekibi, Orta Asya’nın ana nehirlerinden biri olan Zeravshan Nehri boyunca Taş Devri yerleşimlerini araştırdı. İki farklı Paleolitik alanları ortaya çıkardılar; bu alanlar farklı zamanlarda çeşitli insan toplulukları tarafından kullanılmıştı.

2023 yılında, Zeravshan Nehri’nin bir kolu boyunca yer alan Soii Havzak adlı bir alanı kazdılar. Üç açmada kazı yaparak çeşitli taş aletler, hayvan kemikleri, kömür ve yanmış çakmaktaşları buldular. Bu buluntular, 150.000 ila 20.000 yıl öncesine kadar tarihlenen eski ateş kullanımını işaret ediyordu.

Zaidner, “Bu bölgedeki devam eden araştırmalar, modern insanlar, Neandertaller ve Denisovalılar gibi farklı insan gruplarının nasıl etkileşime girmiş olabileceğine dair yeni bilgiler sunacak” diyor. “Bu keşif, Orta Asya’da eski insan tarihi hakkında daha fazla bilgi edinmemiz adına önemli bir adım”

Bölge yalnızca eski insanların ilgisini çekmedi; zamanla bu nehir vadisi, Çin ve Roma İmparatorluğu gibi uygarlıkları kıtalar arasında birleştiren İpek Yolu’nun önemli bir güzergahı hâline geldi.

Orta Paleolitik dönemde, yaklaşık 300.000 ila 30.000 yıl önce, farklı insan türlerinin nasıl etkileşime girdiği konusunda hâlâ öğrenilecek çok şey var. Bu arkeolojik alan, modern insanlarla yakın akrabalarının nasıl etkileşime girmiş olabileceğine dair eşsiz bir araştırma fırsatı sunuyor.

Zeravshan Vadisi’nin, Afrika’dan Asya’ya yayılan erken Homo sapiens’in göç yolunda önemli bir bölge olarak hizmet etmiş olabileceği düşünülüyor.

Live Science. 11 Kasım 2024.

Makale: Zaidner, Y., & Kurbanov, S. (2024). Soii Havzak: a new Palaeolithic sequence in Zeravshan Valley, central Tajikistan. Antiquity, 1–8.