İnsanların Büyük Beyinleri Zor Doğumların Nedeni Olmayabilir

Zor doğumlar, insanların büyük beyinleri ve dik yürümeye uygun pelvis yapıları arasında bir denge sağlama zorunluluğundan kaynaklanmıyor.

İnsanlarda zor doğumların, büyük beyinler ve dik yürümeyi destekleyen pelvisler arasında “doğum ikilemi” olarak adlandırılan bir uyum gereği evrimleştiği düşünülüyordu. Ancak şimdi şempanze pelvislerinin analizleri, bu zorlu doğumların sadece insanlara özgü olmadığını gösterdi.

Çalışmaya dahil olmayan Des Moines Üniversitesi’nde biyolojik antropolog olan Caroline VanSickle, “Bunun yerine, doğum ikileminin eski hipotezin öngördüğünden çok daha erken başlamış olması ve şempanzeler ve insanlar tarafından paylaşılan son ortak atalarda mevcut olması muhtemel” diyor.

Araştırmanın başyazarı ve Zürih Üniversitesi’nden paleoantropolog Nicole Webb, “Atalarımızdan Australopithecus’lar muhtemelen günümüzde karşılaştığımız doğum komplikasyonlarına açık bir yapıya sahipti ve belki bizim gibi doğum yardımına ihtiyaç duyuyorlardı” diyor.

Bu doğum zorlukları arasında bebeğin omzunun sıkışması ya da doğumun tıkanması gibi sorunlar yer alıyor; günümüzde sezaryen gibi yöntemlerle bu komplikasyonlar çözülebiliyor.

(İlgili: Makaklarda Doğum Sırasında İnsanlar Gibi Anne Ölümü Olmuyor)

Nature Ecology & Evolution dergisinde yayımlanan bu yeni çalışmada, Webb ve ekibi 29 şempanzenin pelvik kemiklerini dijital olarak tarayarak 3B modeller oluşturdu. Çalışma, dişi ve erkek pelvisleri arasındaki ince farkları analiz etmeyi amaçlıyordu.

Bu analizler sonucunda dişilerin daha geniş, yuvarlak doğum kanallarına sahip olduğu ve kalça kemiklerinin erkeklerden farklı bir açıyla durduğu ortaya çıktı. Bu farklar, pelvisin bebek taşıma ve doğuma uygun hale gelmesi için evrimsel baskı altında olduğunu düşündürüyor.

Araştırmacılar, şempanzelerin doğumunu 3B simülasyonlarla inceleyerek, insanlardakine benzer bir “sıkı kafa-pelvis uyumu” buldular; yani fetüsün kafası ile annenin pelvis kemiği arasındaki boşluk şempanzelerde de oldukça dar.

Araştırmacılar bu durumun, insanların bebeklerin büyük kafalarına rağmen doğum yapabilmesi için bir tür uyum süreci olduğunu düşünüyordu; çünkü dik yürümeye uyum sağlamış kısa ve geniş pelvis yapısı ön-arka yönünde dar bir doğum kanalı gerektiriyordu. İnsan bebeklerinin başı büyük olduğu için, bebekler doğum kanalında dönerek dışarıya yüzükoyun çıkarlar.

Ancak şempanzeler ne büyük beyinlere sahip ne de dik yürüyorlar; bu yüzden insanlardakine benzer pelvis özelliklerinin şempanzelerde neden olduğunu anlamak araştırmacıları düşündürdü. Webb, “Bu çalışma, bu değişikliklerin büyük beyinli bebek doğurma ihtiyacından önce evrimleştiğini gösterdiği için, bu özellikler aslında beynin genişlemesiyle ilgili değil” diye açıklıyor.

Araştırmaya göre, şempanze pelvislerindeki bu özellikler milyonlarca yıllık evrim sürecinde ortaya çıkan kademeli uyumlarla şekillenmiş olabilir. İnsanlar büyük beyinli bebekler doğurmaya başlamadan ve atalarımız iki ayak üzerinde yürümeye geçmeden önce, büyük doğum kanalı ihtiyacı ile dik yürümeyi kolaylaştıran yapı arasında bir uyum sağlanmış olabilir.

Araştırmacılar, insan bebeklerinin doğumdan sonra büyümeye devam eden beyinleriyle doğduklarını, aksi takdirde doğum kanalından çıkmalarının zor olacağını belirtiyor. Webb, “Şempanzeler de bu modele doğru evrimleşiyor olabilir” diyor.

Des Moines Üniversitesi’nden VanSickle ise, “Eğer doğruysa, antropologlar iki ayak üzerindeki atalarımızdan bazılarının küçük beyinlere sahip olmalarına rağmen doğum yapmada neden zorluk çektiğine dair bir açıklama bulmuş olabilirler. Onlar, şempanzelerle paylaştığımız ortak atayla aynı doğum zorluklarıyla karşılaşmış olabilirler!” diyor.

İnsanlar ve akrabamız olan büyük maymunların doğum evrimini daha iyi anlayabilmek için şempanze doğumunun daha ayrıntılı bir modeli gerekli, fakat büyük maymunlarda doğum gözlemleri oldukça nadir.

VanSickle, “İleride yapılacak çalışmalar, şempanze doğumunun kemik dışı bileşenlerini modelleyebilirse, insan atalarının doğumunun da modellenmesine katkıda bulunabilir” diyor.

Live Science. 8 Kasım 2024.

Makale: Webb, N.M., Fornai, C., Krenn, V.A. et al. (2024). Gradual exacerbation of obstetric constraints during hominoid evolution implied by re-evaluation of cephalopelvic fit in chimpanzees. Nat Ecol Evol.