Ötzi’nin Bağırsağında Yarasa Öldüren Patojenik Mantar Bulundu

Ötzi olarak bilinen ünlü mumyanın bağırsaklarında, dünya çapında yarasa popülasyonunu büyük oranda azaltan bir mantar türü tespit edildi.

1991 yılında İtalya ve Avusturya sınırındaki dağlarda keşfedilen Buz Adam’ın, yaklaşık 5.200 yıl önce yaşadığına inanılıyor ve Avrupa’da bulunan en eski doğal mumya.

Önceki araştırmalar, Ötzi’nin yaklaşık 45 yaşında öldüğünde midesinin parazitler ve Helicobacter pylori gibi bakterilerle dolu olduğunu göstermişti. Bu mikroplar mide ülserleriyle ilişkilendiriliyor ve hatta mide kanserine bile neden olabiliyor; tüm bunlar Buz Adam’ın muhtemelen oldukça şiddetli karın ağrısı çektiğini gösteriyor. Bu duruma bir grup tıkalı atardamar eklenince, Ötzi için hayat oldukça acımasız görünmeye başlıyor. Daha sonra ise bilinmeyen bir okçu tarafından öldürüldü.

Henüz hakem incelemesinden geçmemiş bir çalışmanın yazarları, Ötzi’nin bağırsak talihsizliklerini daha derinlemesine inceleyerek mumyanın bağırsağında bulunan mantar DNA’sını inceledi. Midesinde ve ince bağırsağında tespit edilen en yaygın türler arasında Pseudogymnoascus destructans adı verilen patojenik bir mantar vardı.

(İlgili: Öldürülen Buz Adam Ötzi’nin Hikayesi Yeniden Yazılıyor)

Psikrofilik (soğuğu seven) bir mantar olan tür, çok sayıda yarasayı yok eden ölümcül beyaz burun sendromuna (WNS) neden olduğu biliniyor. Araştırmacılara göre Ötzi, bu mantarları muhtemelen beslenmesindeki diğer unsurlarla bağlantılı olarak kazara tüketmiş olabilir ve sert ve soğuk ortamlara uyum sağlama yetenekleri nedeniyle ölümünden sonra bağırsaklarında çoğalmış olabilirler.

Hatta yazarlar, türün -20 dereceye kadar sıcaklıklarda büyüyebildiğini ve bu nedenle Ötzi’nin binlerce yıl boyunca bir buzulda donmuş halde yatan iç organlarında çoğalmaya devam etmiş olabileceğini söylüyor. Bu mantarın, Ötzi’nin sağlığını tam olarak nasıl etkilemiş olabileceği bilinmiyor, ancak araştırmacılar fırsatçı patojenin ciltte ve solunum yollarında enfeksiyonlara neden olabileceğini söylüyor.

Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırması’na göre, binlerce insanın enfekte yarasalarla temas etmiş olmasına rağmen, WNS’nin neden olduğu bilinen herhangi bir insan hastalığı vakası bulunmuyor. Bu nedenle P. destructans’ın Ötzi için oluşturmuş olabileceği risk belirsiz. Ancak biyologların, her ihtimale karşı, mantarı barındırdığı bilinen yarasa mağaralarına girerken koruyucu giysiler giydiklerini belirtmekte fayda var.

Bulgularının önemi hakkında kesin bir sonuca varılamayan çalışma yazarları, sonuçta Buz Adam’ın bağırsağında Pseudogymnoascus’un varlığının karmaşık bir bulmaca sunduğunu belirtiyorlar.

IFL Science. 26 Ocak 2024.

Makale: Oskolkov et al. 2024. Unravelling the ancient fungal DNA from the Iceman’s gut. BioRxiv