Mezopotamya Tuğlalarında, Manyetik Alan Anomalisi Keşfedildi

Mezopotamya’da bulunan antik tuğlalar, Dünya’nın manyetik alanında 3.000 yıl önce meydana gelen gizemli bir anormalliği doğruladı.

Yaklaşık 3.000 yıl önce antik Mezopotamya’da tuğla ustaları, krallarının isimlerini kil tuğlalara basıyorlardı. Şimdi ise bu tuğlalardaki metal taneciklerinin analizi, Dünya’nın manyetik alanında gizemli bir anormalliği doğruladı.

Tuğla ustaları, Mezopotamya krallarının isimlerinin basıldığı tuğlaları MÖ 3. ve 1. bin yıllar arasında pişirdiler. Kilin içindeki demir oksit taneleri, tuğlalar ısıtıldığında Dünya’nın manyetik alanındaki değişiklikleri kaydetti ve bu da bilim insanlarının zaman içinde manyetik alanda meydana gelen değişiklikleri yeniden yapılandırmasına olanak sağladı.

Ekip, bu bulgunun, uzmanların gelecekte eserleri tarihlendirmesine de yardımcı olabileceğini söylüyor.

(İlgili: 2.900 Yıllık Tuğla, Kralın ve Bitkilerin Hikayesini Anlatıyor)

Araştırmanın ortak yazarı, University College London’da Yakın Doğu arkeolojisi ve arkeolojik veri bilimi profesörü Mark Altaweel, “Antik Mezopotamya’daki kronolojiyi anlamak için sıklıkla radyokarbon tarihleri gibi tarihleme yöntemlerine başvuruyoruz. Bununla birlikte, tuğla ve çömlek gibi en yaygın kültürel kalıntıların bazıları, organik malzeme içermediklerinden genellikle kolayca tarihlenemiyor. Bu çalışma artık önemli bir tarihlendirme temelinin oluşturulmasına yardımcı oluyor.” diyor.

Araştırmacılar, Dünya’nın zamanla artan, azalan ve hatta tersine dönen manyetik alanını araştırmak için, büyük ölçüde şimdiki Irak’ta bulunan antik Mezopotamya’dan kalma 32 kil tuğladaki demir oksit minerali taneciklerine baktılar.

Araştırmacılar, bu minerallerin manyetik alana duyarlı olduğunu ve ısıtıldıklarında (örneğin tuğla yapımı sırasında pişirildiklerinde) Dünya’nın manyetik alanından farklı bir imzayı koruduklarını belirtiyor.

Her tuğlada, her hükümdarın hükümdarlığı sırasındaki 12 Mezopotamya kralından birinin adı yazılıydı; arkeologlar daha önceki bulgulara dayanarak bunun tarihlerini zaten biliyorlardı. Ekip, her bir tuğladaki demir oksit taneciklerinin manyetik gücünü, tuğlaların kırık yüzeylerinden küçük parçalar kopararak ve içindeki minerallerin manyetik alan gücünü ölçmek için bir manyetometre kullanarak ölçtü.

Araştırmacılar, kralların saltanat tarihlerini ölçülen alan gücüyle birleştirerek, Mezopotamya’da zaman içinde Dünya’nın manyetik alanının iniş ve çıkışlarını gösteren bir zaman çizelgesi oluşturdular.

Analizler, gezegenin manyetik alanının MÖ 1.050 ile 550 yılları arasında şimdiki Irak çevresinde şaşırtıcı derecede güçlü olduğu bir dönem olan “Levant Demir Çağı jeomanyetik Anomalisi”ne ilişkin kanıtları destekliyor.

Bu anormalliğin o dönemde neden var olduğu belli değil ancak buna dair kanıtlar Çin, Bulgaristan ve Kuzey Atlantik’teki Azorlar gibi uzak yerlerde de tespit edildi. Ancak şu ana kadar Orta Doğu’da bu anormalliğe ilişkin kanıtlar çok azdı.

II. Nebukadnezar dönemine (yaklaşık MÖ 604 ila 562) tarihlenen örneklerin beşindeki taneler, Dünya’nın manyetik alanının bu dönem boyunca önemli ölçüde değiştiğini gösterdi.

Çalışmanın ortak yazarı Lisa Tauxe, “Jeomanyetik alan, yer bilimlerindeki en gizemli olaylardan biri. Zengin Mezopotamya kültürlerinin iyi tarihlendirilmiş arkeolojik kalıntıları, özellikle de belirli kralların isimlerinin yazılı olduğu tuğlalar, alan gücündeki değişiklikleri yüksek zaman çözünürlüğünde incelemek ve birkaç on yıl veya daha kısa sürede meydana gelen değişiklikleri izlemek için benzeri görülmemiş bir fırsat sunuyor.” diyor.

Live Science. 20 Aralık 2023.

Makale: Howland, M. D., Tauxe, L., Gordin, S., Altaweel, M., Cych, B., & Ben-Yosef, E. (2023). Exploring geomagnetic variations in ancient mesopotamia: Archaeomagnetic study of inscribed bricks from the 3rd–1st millennia BCE. Proceedings of the National Academy of Sciences, 120(52).