İnsanlar Ne Zaman Konuşmaya Başladı?

Ortalama bir insan günde binlerce kelime konuşuyor ve bu, birbirimizle iletişim kurma şeklimizin hayati bir parçası. Peki insanlar ilk defa ne zaman birbiriyle konuştu?

Araştırmacılar bu soru üzerinde uzun süre düşündüler ve tartıştılar; insanların ilk konuşmaya başladıkları zamana dair oldukça çeşitli yanıtlar buldular.

“Gırtlak Alçalma Teorisi”

Bir insanın konuşma yeteneğinin kritik unsurlarından biri, ses kutusu olarak da bilinen gırtlaktır. Gırtlak, boyunda, soluk borusunun üzerinde yer alır ve hava geçerken birbirine yakınlaşıp titreyerek ses üreten ses tellerini içerir. Sonuç olarak, gırtlağın evrimi, insanların ne zaman konuşmaya başladığına ilişkin araştırmaların çoğunun odak noktasında yer alıyor.

(İlgili: İnsanlar Çıplak Dolaşmayı Ne Zaman Bıraktı?)

Bu alandaki popüler bir açıklama, merhum bilim insanı Philip Lieberman’ın öncülüğünü yaptığı “alçalmış gırtlak teorisi”dir (laryngeal descent theory). Teoriye göre, çoğu hayvandan farklı olarak insanlarda gırtlak aşağı inmiştir, yani nefes borumuzu boğazımızdan ayıran yumuşak damaktan oldukça uzakta yer alır; bu bize konuşma ve dil için gerekli sesleri üretme konusunda eşsiz bir yetenek kazandırır.

Lieberman, bir makalesinde bu anatomik yapının Neandertallerde ve diğer ilk insanlarda bulunmadığını, fosil kayıtlarında ancak 50.000 yıl önce ortaya çıktığını belirtti. O halde tartışma, bugün bildiğimiz dilin hâlâ bir süreliğine gelişmemiş olmasına rağmen, konuşmanın da bu sıralarda başladığıdır.

Binlerce yıla karşı milyonlarca yıl

Ancak bazı araştırmacılar bu teoriye katılmıyor. Teoriyi reddeden bir çalışmanın yazarı Louis-Jean Boë, “Alçalmış gırtlak teorisi, insanların hem tür hem de birey olarak evrimi nedeniyle neden konuşabildiğini açıklamaya çalışan çok güçlü bir kavramdır. 20 yıllık multidisipliner araştırmalardan sonra gösterdiğimiz gibi sorun, bu teori için geçerli bir temelin bulunmaması.” diyor.

Bu durum, insanların ilk ne zaman konuşmaya başladığına dair tahminleri tamamen değiştirebilir. Boë ve meslektaşları makalelerinde sesli harfleri (bu vakada “a”, “i” ve “u”) ve konuşma için kritik olan kalıpları oluşturma yeteneğimiz için gırtlak inişinin gerekli olmadığını savunuyorlar.

Sonuç olarak araştırmacılar, konuşmanın başlangıcının 20 milyon yıl öncesine kadar geri çekilebileceğini öne sürüyorlar; bu oldukça büyük bir sıçrama.

Elbette bu sonuca katılmayanlar da var, ancak birbirlerinin hatalı olduğunu kanıtlamaya çalışmak, bir bilim insanının işinin oldukça önemli bir parçası olabilir. Ve insanlar bunu yapabilecek şekilde konuşma yeteneğini geliştirdikleri için çok şanslılar.

IFL Science. 13 Kasım 2023.