Mexico City’deki Deprem, Aztek Yılan Heykelini Ortaya Çıkardı

Mexico City’deki 7,6 büyüklüğündeki deprem, Azteklere ait devasa bir yılan heykelinin ortaya çıkmasına neden oldu.

Geçen yıl Mexico City’de 7,6 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi, binalar gördü ve elektrik kesintisi yaşandı. Ama aynı zamanda beklenmedik arkeolojik eserler de ortaya çıktı: Depremin ardından araştırmacılar, Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi’ndeki hukuk fakültesine bağlı bir binanın altında yaklaşık 500 yıllık bir Aztek yılanbaşı heykeli buldu.

Söz konusu heykel yerin yaklaşık 4,5 metre altında duruyordu. Meksika Ulusal Antropoloji ve Tarih Enstitüsü’nden (INAH) yapılan açıklamaya göre bu heykel, 1,3 ton ağırlığında, 180 cm uzunluğunda, 85 cm yüksekliğinde ve 100 cm genişliğinde.

(İlgili: Aztek Tapınağında Taş Sandık İçinde İnsan Figürleri Bulundu)

Araştırmada yer almayan Meksika’daki Monterrey Üniversitesi’nden beşeri bilimler uzmanı Bertrand Lobjois, “Bu yılanın kafasını ilk gördüğümde boyutları karşısında büyülendim.” diyor.

Araştırmacılar, heykelin büyük boyutuna ek olarak renklerinden de etkilendiklerini belirtiyor. Yüzyıllarca yeraltında kaldıktan sonra bile bu yılanbaşı, yüzeyinin yaklaşık yüzde 80’ini kaplayan, siyah, beyaz, kırmızı ve mavi dahil olmak üzere canlı pigmentlerin izlerini barındırıyor. Heykelin üzerine yapışan çamur tabakası dış süslemelerin korunmasına yardımcı olarak günümüze kadar ulaşmasını sağladı.

Heykelin keşfinden bu yana INAH’ta koruma uzmanı olan María Barajas Rocha liderliğindeki bir ekip heykeli korumak için çalışıyor.

INAH açıklamasında Barajas Rocha, “Meksikalıların kült resimlerini ve tapınaklarını süslemek için kullandıkları renk paletinin bir örneğini temsil eden bu pigmentler, elde edildikleri mineral ve bitkisel materyaller nedeniyle son derece hassas.” diyor.

Uzmanlar, yılanın başını bir vinçle yerden kaldırdıktan sonra etrafında dikkatlice bir nem odası oluşturdular. Barajas Rocha, “Bu oda, yılanın atasal temsilinin bağıl nemini her zaman okumak ve kontrol etmek için plastik filmlerle kaplı ve nemlendiriciler ve veri kaydedicilerle donatılmış, kapalı bir alan.” diyor.

Nem odası heykeli yavaş yavaş kurutacak ve yüzyıllar boyunca biriken nemi yavaş yavaş temizleyecek. Kendi haline bırakıldığında nemini çok çabuk kaybedebilir, bu da renk kaybına yol açabilir. Şu ana kadar bu müdahaleler başarılı oldu.

INAH arkeoloğu Erika Robles Cortés, “Bu parçanın keşfedildiği bağlam ve hepsinden önemlisi, restoratör ve konservatörlerin muazzam müdahalesi sayesinde, heykelin neredeyse tamamında görülen renkleri korumak mümkün oldu. Bu oldukça önemli, çünkü renkler İspanyol öncesi sanatı başka bir perspektiften kavramamıza yardımcı oldu.” diyor.

Yılanlar Aztek sanatında sık sık karşımıza çıkıyor. Bu yılanlar bir dizi sembolik anlam taşıyorlardı: Örneğin Quetzalcóatl tanrısı genellikle bir yılan olarak tasvir ediliyordu, ancak araştırmacılar bu figürün bu özel heykelle ilgili olup olmadığını bilmiyor.

INAH’a göre, koruma çalışmaları tamamlanana kadar yılanbaşı, “heykelin mikro iklimindeki herhangi bir değişiklik zararlı olabileceğinden” halkın erişimine açık olmayacak. Heykel 2024’ün başlarına kadar nem odasında kalacak. Bu sırada araştırmacılar, bağlamının önemini incelemeye devam ediyor.

Smithsonian Magazine. 25 Ekim 2023.