Neden Avrupalıların Asyalılardan Daha Az Neandertal DNA’sı Var?

Günümüz Avrupalıların genomlarında Doğu Asyalılara göre daha az Neandertal geni bulunmasının nedeni göç eden erken çiftçiler olabilir.

Yeni bir araştırmaya göre, modern Avrupalıların günümüz Doğu Asyalıları kadar Neandertal DNA’sı taşımamasının nedeni, eski Orta Doğu’dan gelen çiftçi göçleri olabilir.

Ataları Afrika dışından olan tüm insanların içinde bir miktar Neandertal bulunur; bu, genomun ortalama yüzde 2’sini oluşturuyor. Ancak Doğu Asya kökenli insanlar, Avrupa kökenli insanlara göre yüzde 8 ile yüzde 24 arasında daha fazla Neandertal genine sahip.

Bu biraz paradoks oluşturuyor, çünkü fosil kanıtları Neandertallerin Avrupa’da yaşadığını gösteriyor. O halde neden bugün Doğu Asyalılar bu genlerden daha fazlasını taşıyor?

Şimdi ise yeni bir çalışma bu bilmeceye bir çözüm öneriyor: En az 40.000 yıl önce Afrika’dan dışarıya doğru gerçekleşen bir insan göçü dalgası, avcı-toplayıcı olan Homo sapiens’i Homo neanderthalensis kuzenleriyle temasa geçirmiş ve melezleşmeye yol açmıştı. Yaklaşık 10.000 yıl önce göç eden daha sonraki bir Homo sapiens dalgası ise, yalnızca Avrupa’daki Neandertal genlerini seyreltti. Bu, çok az Neandertal soyuna sahip çiftçilerin, bugünkü Ortadoğu ve güneybatı Asya’dan Avrupa’ya hareketiydi.

(İlgili: Fazla Otobur Olan Yerlerde Neandertallerle Uzun Süre Yaşadık)

Bu ilk çiftçiler yerel avcı-toplayıcılarla karışarak bölgeye daha Homo sapiens genomu getirdi. Yaklaşık 60.000 ila 70.000 yıl önce Doğu Asya’ya yerleşen Homo sapiensler, yeni gelenlerin bu gen seyreltmesine maruz kalmadı.

Oxford Üniversitesi’nde ekoloji ve evrim alanında doktora sonrası araştırmacı olan çalışmanın baş yazarı Claudio Quilodrán, “Bizim önerdiğimiz şey basit bir açıklama. Sadece göç.” diyor.

Araştırmada yer almayan Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden paleoantropolog John Hawks, Neandertal genomunun ilk kez 13 yıl önce dizilenmesinden bu yana, modern insan ve Neandertal genlerinin karışımı hakkında soruların olduğunu söylüyor. Araştırmalar, Neandertal genlerine sahip olmanın insanlar için büyük bir hayatta kalma avantajı veya dezavantajına yol açmadığını, dolayısıyla bazı popülasyonların bu genleri diğerlerinden daha fazla taşımasının nedeninin muhtemelen doğal seçilim olmadığını öne sürüyor.

İnsanlar, Doğu Asyalıların Hindistan veya İran gibi bilinmeyen bölgelerde ek Neandertal popülasyonlarıyla tanışıp karışmış olabileceğini öne sürdüler, ancak bu sadece bir spekülasyon.

Hawks, “Bu senaryo bunun gerekli olmadığını söylüyor. Bu farklılığı tek bir yayılımla açıklayabiliriz.” diyor.

Quilodrán ve meslektaşları, insan-Neandertal ilişkilerinin tarihinin izini sürmek için, 40.000 yıl öncesinden günümüze kadar uzanan, önceden sıralanmış 4.464 antik ve modern Homo sapiens genomuna baktılar ve Neandertal DNA’sının enlem, boylam, zaman ve bölgeye göre oranını incelediler.

Araştırmacılar, erken dönemde, anatomik olarak modern insanlarda Neandertal DNA’sının oranının, Avrupa’da, Asya’ya göre daha yüksek olduğunu buldu. Bu durum, erken Homo sapiens’in Afrika’dan çıkıp Yakın Doğu ve Avrupa’daki kuzenleriyle buluşması durumunda beklenecek olanla uyumluydu. Avrupalı insanlarda Neandertal genlerindeki azalma daha sonra gerçekleşti.

Avrupalı avcı-toplayıcılar ile yaklaşık 10.000 yıl önce Avrupa’ya yerleşmeye gelen Neolitik çiftçiler arasındaki fark özellikle belirgindi. Avcı-toplayıcılar, Neolitik çiftçilere kıyasla daha yüksek oranda Neandertal genine sahipti; bu da, bu yeni gelen dalgasının Avrupa’daki Neandertal soyunu seyrelttiğini gösteriyor.

Doğu Asya’da benzer bir akın görülmedi. Hawks, çiftçilerin kendi topraklarında yetiştiğini söylüyor. Dolayısıyla Doğu Asya genetiği aynı şekilde seyrelmedi. Araştırmacılar bulgularını Science Advances dergisinde yayımladılar.

Araştırmada yer almayan, Smithsonian Ulusal Doğa Tarihi Müzesi’nde paleoantropolog ve İnsanın Kökeni Programı yöneticisi Richard Potts, “Bu makalenin büyüleyici yanı şu anda mevcut olan muazzam miktarda antik DNA kanıtını dikkate alması.” diyor.

Live Science. 18 Ekim 2023.

Makale: Harris, D. N., Platt, A., Hansen, M. E., Fan, S., McQuillan, M. A., Nyambo, T., … & Tishkoff, S. A. (2023). Diverse African genomes reveal selection on ancient modern human introgressions in Neanderthals. Current Biology.