Ayanis Kalesi’nde Bulunan 2.700 Yıllık İskelet Depremzede Olabilir

Arkeologlar, Ayanis Kalesi’nde 2.700 yıl önce meydana gelen depremde ölmüş olabilecek elit bir bireyin iskeletini ortaya çıkardılar.

Ayanis Kalesi kazılarında, tapınak bölümüyle bağlantılı olduğu değerlendirilen dört odalı bir yapı grubu ile ilk kez bir insan iskeleti ortaya çıkarıldı.

Van’ın Tuşba ilçesinde Urartu Krallığı’nın en görkemli yapılarından biri olan Ayanis Kalesi kazılarındaki Urartularda yönetici sınıfın kullandığı düşünülen yapı grubunda, ilk kez üzerinde kolye, bilezik, küpe gibi takılar bulunan insan iskeletine rastlandı.

Küpe, boncuk, kolye parçaları, ok uçları ve bol miktarda çanak ile çömlek birlikte bulunan iskeletin yanında ayrıca 6-7 satırı korunmuş bir yazıt da ortaya çıkarıldı.

(İlgili: Van’da Urartulara Ait Anıtsal Yapılar ve Dev Pitoslar Bulundu)

Depremde öldüğü düşünülen bu kişi, MÖ 8. yüzyılda kişisel eşyalarıyla birlikte kalede ölene kadar zengin bir yaşam sürmüş olmalıydı.

Demir Çağı Urartu krallığı, MÖ 9. yüzyıldan 6. yüzyıla kadar hüküm sürdü ve kontrol alanı; şimdiki Ermenistan’dan batı İran’a ve Ayanis’in bulunduğu doğu Türkiye’ye kadar uzanıyordu.

Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Işıklı, “Bilim insanları uzun süredir Ayanis’in düşüşüne bir deprem ve ardından gelen yangının neden olduğunu öne sürüyorlardı. 1980’lerin sonlarında burada kazılar başladığından beri, şehrin sonu için önerilen deprem senaryolarını destekleyecek böyle bir kanıt bulunmuyordu.” diyor. Ancak yeni bulunan iskelet, deprem hipotezine kritik kanıtlar sağlıyor.

“Burada dört büyük mekanın olduğunu biliyoruz. Bunların işlevini anlamak kolay değil. İlk mekanda çok önemli bulgular ortaya çıktı. Geçen yıl bu noktalarda bronz plaka levhası ve ünik nitelikte tekerlekli bir araba çıkmıştı. Bu sene ise daha heyecan verici bir bulguyla karşılaştık. Kalede deprem ya da saldırı olduğu yönünde görüş hakimdi. Bugüne kadar kalenin içinde insan kalıntısı ele geçmemişti. Bunun ilk örneğini yani bir insan iskeletini iyi korunmuş durumda bulduk. Bir genç yetişkin iskeleti.”

Depremde ölmüş olabilecek bu bireyin yaşını ve cinsiyetini belirlemek ve beyinden herhangi bir iz kalıp kalmadığını doğrulamak için iskelet üzerinde antropolojik analiz yapılacak. Ancak beynin yumuşak dokusunun korunmuş olabileceğine dair bazı şüpheler var.

İskeletle birlikte bulunan çift tarafı yazılı çivi yazılı tablet de yakın zamanda tercüme edilerek yayımlanacak. Yazıtın içeriğine bağlı olarak bu bireyin Urartu toplumundaki rolünü ve sınıfını belirlemek mümkün olabileceği gibi, Ayanis’teki sosyal veya politik faaliyetlere de değerli bir bağlam kazandırmak mümkün olabilir.

Işıklı, iskeletin son derece iyi korunmuş olduğunu, kafatasının da iyi durumda olduğunu belirtiyor. “Aldığımız ilk bilgilere göre beyinde kimyasal olarak bozulmuş kalıntılar kalmış olabilir.”

Prof. Dr. Işıklı, “Görkemli Ayanis kentinin MÖ 7. yüzyılın ortalarında Kral II. Rusa tarafından inşa edilmesinin ardından krallık hızla çöküş sürecine girmiş ve kısa süre sonra da yıkılmıştı. Bu nedenle krallığın çöküşüne dair ipuçları Ayanis kalesinin duvarları arasında bulunabilir. Ayanis, bu zirvenin ve krallığın çöküşünün sorunlarını çözebilecek potansiyele sahip tek kazı projesi.” diyor.