Avrupa’da İnsanlar 250.000 Yıl Önce Ateş Yakıyordu

Araştırmacılar, Avrupa’daki erken insanların sanıldığından en az 50.000 yıl öncesinde ateşi yakıp kontrol ettiğini buldu.

Scientific Reports dergisinde yayımlanan bir makalede bilim insanları, Avrupa’daki atalarımızın en az 250.000 yıl önce yemek pişirme, ısınma ve savunma gibi faaliyetler için ateşi kullandıklarına dair kanıtlar ortaya koydu. Önceki kanıtlar, insanların bu tarihten çok daha sonra, yaklaşık 200.000 yıl önce Avrupa’da ateşi yönettiklerini ileri sürmüştü.

Yanma moleküllerini belirlemek için adli kimyasal yöntemler kullanan araştırma ekibi, İspanya’da Madrid yakınlarında yer alan bir arkeolojik alan olan Valdocarros II’de ateş kullanımı tespit etti.

Dr. Magill, “Bir şeylerin yakıldığına dair kesin kanıtlar bulduk ve bu kalıntılar, ateşi yapan ve kontrol edenlerin insanlar olduğunu düşündüren bir modeli öneriyordu. Ya ateşi yemek pişirmek ya da kendilerini savunmak için kullanıyorlardı. Ateşteki uzamsal desen bize, bunların bir ev veya uyku alanı, bir oturma odası veya mutfak veya hayvanlar için bir barınak gibi bir şeyi çevrelediklerini söylüyor.” diyor.

(İlgili: İsrail’de 1 Milyon Yıl Önce Ateş Kullanımının Kanıtları Bulundu)

Kömürleşmiş kalıntıların kimyasal profilleri, insan atalarımızın daha fazla ısı vermesi ve az dumanı olması gibi yanma özellikleri nedeniyle belirli yakacak odun türlerini seçtiklerini de gösteriyor.

Magill, bulguların “çok heyecan verici” olduğunu ve insan kontrollü ateş ve insan gelişimi anlayışımızdaki bir boşluğu kapattığını söylüyor.

Dr. Magill, “Bu önemli bir bulgu, çünkü türümüz ateşi kullanma biçimimizle tanımlanır. Büyük beyinlerimizi beslemek için yemek pişirebilmek, bizi evrimsel anlamda bu kadar başarılı kılan şeylerden biri. Ateş ayrıca koruma sağlar ve iletişimi ve aile bağını teşvik eder. Ve şimdi, insanların Avrupa’da ateşi tahmin ettiğimizden yaklaşık 50.000 yıl önce başlattığına ve durdurduğuna dair kesin, reddedilemez kanıtlara sahibiz.” diyor.

Magill, kimyasal analizin, arkeolojik ocaklardaki hava koşulları nedeniyle aşınabilecek kalıntıları analiz etmekten daha güvenilir bir ateş kontrolü doğrulama yolu olduğunu da sözlerine ekliyor.

Projenin bir sonraki aşamasında, araştırma ekibi ateş ocaklarının yakınında bulunan taş aletleri inceleyerek bunların belirli şekillerde, örneğin et kesmek veya bitkileri toz haline getirmek için ateş yakma ve kontrol etme amacıyla kullanılıp kullanılmadığını belirleyecek.

Dr. Magill, “Aletlerin seçici veya özel kullanımının, en azından teorik olarak ateş kontrolü ile birlikte ilerlemesi gereken bir şey olup olmadığını anlamak istiyoruz.” diyor.

Küresel olarak, insan kontrollü yangına dair en eski açık kanıt, yaklaşık 1,5 milyon yıl önce Doğu Afrika’da ve yaklaşık 790.000 yıl önce İsrail’de bulunuyor.

Çalışmada yer almayan Reading Üniversitesi’nden Prof. Robert Hosfield, ocaklardan birinin büyük boyutunun, bunun yırtıcı hayvanlara karşı savunma amaçlı kullanılmış olabileceğini düşündürdüğünü söylüyor.

Liverpool Üniversitesi’nden Prof John Gowletto, çalışmanın Avrupa’da ateş etrafında sosyal faaliyetin en erken kanıtı olmadığını, ancak çalışmanın erken insan faaliyetlerine “parlak bir pencere” açtığını belirtiyor. “Burada 245.000 yıl önce insanların tek bir büyük ocak yerine birden çok küçük ocak kullandığını görebiliriz, bu belki de istedikleri zaman ateş yakabileceklerinin bir işaretidir.”

Heriot-Watt University. 18 Mayıs 2023.

The Guardian. 18 Mayıs 2023.

Makale: Stancampiano, L.M., Rubio-Jara, S., Panera, J. et al. (2023). Organic geochemical evidence of human-controlled fires at Acheulean site of Valdocarros II (Spain, 245 kya). Sci Rep 13, 7119.