Antik Romalıların Dişleri Bizimkilerden Daha Sağlıklıydı

Günümüzde kaliteli diş bakımına kolay bir şekilde erişebilmemiz, eski kültürlerin berbat dişlere sahip olduğunu düşünmemize neden olabilir.

Ancak Antik Romalılar hakkında böyle bir varsayım oldukça yanlış olur.

Arkeologlar, bilgisayar mühendisleri, antropologlar, radyologlar ve ortodontistler arasında disiplinler arası bir projede yapılan araştırmalar, antik Romalıların bugünkü modern yaşamda olduğundan daha sağlıklı dişlere sahip olduğunu ortaya çıkardı.

Tarihsel bir olay, antik Roma’nın yaşam tarzı ve alışkanlıklarına dair fikir veriyor.

MS 79’da Vezüv Yanardağı patladığında, Herculaneum ve Pompeii halkı aniden gaz patlamaları, ponza taşı ve kül çığlarıyla ezildi ve anında öldüler. Vezüv’den 20 kilometre kadar uzaktaki yerleşim birimleri de aynı kaderi paylaştı.

(İlgili: Yirmilik Dişlerimiz Neden Var ve Neden Bu Kadar Geç Çıkıyor?)

Bu olağanüstü volkanik olay, bu kurbanların ölüm anında bedenlerini ve yaşadıkları şehirleri koruyarak, yaklaşık 2.000 yıl sonra sağlıkları ve kültürleri hakkında çok şey öğrenmemizi sağladı. Bugün, patlamayla gömülen bu alanlar biyo-arkeolojik bir bakış açısıyla inceleniyor.

Bilim insanları, gelişmiş görüntüleme teknolojisinin yardımıyla, Pompeii’de ölen 30 erkek, kadın ve çocuğun kalıntılarını inceliyorlar. Aylarca süren araştırmalar bazı şaşırtıcı sonuçlara ulaştı.

Araştırmacılar, Vezüv Yanardağı patlamasının kurbanlarının inanılmaz bir şekilde korunmuş kalıntıları sayesinde, antik Romalıların statüleri ne olursa olsun iyi bir beslenme düzenine ve sağlıklı, güçlü dişlere sahip olduklarını keşfettiler.

Nasıl oldu da, modern diş hekimliğinin yardımı olmadan, antik Roma toplumunun sıradan insanları bile bu kadar sağlıklı dişlere sahipti?

Kanıtlar, diyetlerinin önemli bir bileşen olduğunu gösteriyor.

Antik nüfusun meyve ve sebzeler açısından zengin ve şeker oranı düşük bir diyet tükettiği ortaya çıktı. Napoli yakınlarındaki bölgenin yöneticisi Massimo Osanna’ya göre, bu eski insanların alkali diyeti “Akdeniz Diyeti”ne benziyordu. Bugün bildiğimiz asidik tatlandırıcı olan toz şeker, Hindistan’da 5. yüzyıla kadar geliştirilmedi.

Araştırmacılar ayrıca Herculaneum’un şehir kanalizasyonlarındaki yemek artıklarını da incelediler. Bu şehir kanalizasyonları, bir zamanlar küçük evler ve restoranların bulunduğu alanların altında bulunuyor. Onlarca yıldır atılan yemek artıklarının ortasında, şehrin hem üst hem de alt sınıflarının beslenme biçimleri hakkında çok şey keşfedildi.

Yiyecek artıkları sonuçlarının beslenme analizi, köylülerin diyetlerinin bile besin açısından yoğun ve dengeli olduğunu ortaya çıkardı; bu, Herculaneum halkının hastalıklarla savaşmak ve modern zaman boyuna (ortalama boy) ulaşmak için sağlıklı bağışıklık sistemlerine sahip olmasını sağladı.

Zenginler zürafa ve diğer ithal etler ve baharatlar gibi daha egzotik yemekleri yerken, antik kentlerin halkı düzenli olarak kuru incir, tahıl, zeytin, mercimek, fındık, nar ve balık ile ara sıra tuzlu et parçaları yiyordu. Zeytinyağı da diyetlerinin değerli bir bileşeniydi.

Sudaki flor da bir rol oynadı.

Bilim insanları, ileri teknolojilerin yardımıyla kurbanların kemiklerinden ve dişlerinden çok şey öğrendi. Projedeki bir ortodontist olan Elisa Vanacore’a göre, ilk taramalar ayrıca yanardağın yakınındaki suda yüksek flor seviyelerinin bulunduğunu ortaya çıkardı.

Bu bulgu, yerel halkın sağlıklı dişlerini açıklamaya yardımcı oluyor, ancak aynı zamanda kemiklerinde açığa çıkan florozis kanıtlarını da açıklıyor. (Diş florozu, diş minesinin görünümünde değişikliklere neden olabilir; iskelet florozu, zayıflamış kemiklere yol açabilen aşırı florür birikiminin neden olduğu bir kemik hastalığıdır.)

Antik Romalılar da diş hijyenine önem verdi.

Antik Roma halkı bugün kullandığımız diş hijyenine aşina değilken, hijyen rutinlerine ve dişlerini temizlemeye yabancı değillerdi.

Dişlerini fırçalamak için yıpranmış çubuklar ve aşındırıcı tozlar kullandılar. Bu tozlar, öğütülmüş toynakları, pomza, yumurta kabukları, deniz kabukları ve küllerden yapılmıştı. Zamanı göz önünde bulundurursak, bunlar şüphesiz uygun temizlik önlemleriydi ve muhtemelen bugün diş fırçası ve diş macunu olarak bilinen şeyin başlangıcına yol açtı.

Bununla birlikte, Antik Romalıların mükemmel ağız sağlığına ulaşmak için yaptıkları her şeye hayranlık duymak mümkün değil.

Tarihsel belgeler, Antik Romalıların dişlerini beyazlatmak için hem insan hem de hayvan idrarını gargara olarak kullandıklarını gösteriyor. Hatta, idrar toplayıcılar, yoldan geçenlerin idrarını toplamak için sokak köşelerinde duruyordu.

İdrarın amonyak içeriği sayesinde, nitrojen ve hidrojenden oluşan bileşik bir temizlik maddesi görevi görebilir. Roma, amonyağı için idrara o kadar değer verdi ki, İmparator Vespasianus idrar ticaretinden vergi aldı.

Herculaneum ve Pompeii’deki Roma halkının diyetlerine saygı duyabilir ve onlardan ilham alabiliriz, ancak modern diş bakımına ve bugün gargaraların oldukça farklı olmasına şükretmeliyiz.

Docseducation. 12 Ekim 2022.

Faucett, K. (2015). Stunningly Detailed 3D Scans Of Pompeii Victims. Mental Floss.

Rowan, E. (2014). Roman Diet And Nutrition In The Vesuvian Region: A Study Of The Bioarchaeological Remains From The Cardo V Sewer At Herculaneum. University Of Oxford.

Fessenden, M. (2015). Ancient Romans In Pompeii Had ‘Perfect Teeth.’ Smithsonian Magazine.

Kane, S. (2016). The Same Volcano That Obliterated Pompeii Also Gave Its Victims Fantastic Teeth. Business Insider.

Ghose, T. (2014). Elite Of Ancient Pompeii Dined On Sea Urchin, Giraffe. Livescience.

Petrone, P., Giordano, M., Giustino, S., & Guarino, F. M. (2011). Enduring Fluoride Health Hazard for the Vesuvius Area Population: The Case of AD 79 Herculaneum. PLoS ONE, 6(6).

Sokic, N. (2020). WTF: Romans Used Pee To Whiten Teeth. Healthing.Ca.

Handwerk, B. (2016). Feeling Overtaxed? The Romans Would Tax Your Urine. National Geographic.