Antik Lahite Oyulmuş Bir Hercules Efsanesi

Velletri Lahdi, Roma cenaze sanatının bir şaheseri. Asya ve Yunan stillerini birleştiren kabartmaları, mitolojik kahramanın Yeraltı Dünyası’nın kralı ve kraliçesiyle birlikte görevlerini tasvir ediyor.

Roma yakınlarında yer alan Velletri’deki Oreste Nardini Halk Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen muhteşem Hercules lahiti, 1955 yılında kasaba yakınlarında keşfedildi. Yüksekliği 1.5 metreden fazla ve uzunluğu yaklaşık 2.5 metre olan bu anıtsal yapıt, süsleme kalitesi ve detaylarıyla daha da heybetli hale geliyor. Olağanüstü bir şekilde korunmuş, Roma cenaze sanatının eşsiz bir başyapıtı olarak öne çıkıyor. Lahit, MS 150 civarında Yunanistan’ın Paros Adasında çıkarılan bir mermer bloktan oyulmuştu. Yüzyıllar boyunca Paros mermeri, Klasik heykeltıraşları için oldukça değerliydi ve MÖ 2. yüzyıldan kalma “Semadirek’in Kanatlı Zaferi (Nike)” de dahil olmak üzere diğer şaheserlerde kullanıldı. 

(İlgili: 3.500 Yıllık Bu Mezar, ‘Griffin Savaşçısı’nı Barındırıyordu)

Lahitin üçgen çatısı, tapınak tasarımını anımsatıyor. Sahneler, Anadoludan sanatçılar tarafından kullanılan bir teknik olan mimari unsurlara göre düzenlenmiş. Kenarları iki farklı hikaye anlatıyor ve mitolojik bölümleri gösteren 184 figür içeriyor. Tabanda Atlas benzeri figürler katmanların ağırlığını taşıyarak farklı sahneleri birbirinden ayırırken, Karyatidler (sütun olarak kullanılan kadın formundaki heykeller) üst katı destekliyor. Hercules’in 12 Görevi, lahitin baskın teması. Dört tarafın üçü, Hercules’in yeraltı dünyasına inişi ve dönüşü de dahil olmak üzere başarıları gösteriyor.

Lahitin sahibi, bir uçta, yeraltı dünyasına girmek üzere tasvir ediliyor. Lahit, Romalıların tercih ettikleri cenaze töreni uygulaması olan kremasyondan defin uygulamasına geçiş yaptıkları döneme ait. Eser, ölen kişinin Hercules’inki gibi hayatının mezardan sonra da devam edeceğine dair umudunu ifade ediyor.

Hercules’in yaşamının süslü detayları tüm lahiti sarıyor. Hercules’in son üç görevi diğer uçta devam ediyor: dev Geryoneus’u öldürmek; Kerberos’u ele geçirmek; ve Hesperides’in altın elmalarını çalmak. Merkez şerit içinde tabutun uzun tarafında, Protesilaus ve Alkestis, sevgilileri Laodamia ve Admetos ile yeniden bir araya gelmek için ölümden dönüyorlar. Ayrıca Jüpiter ve Neptün yeraltı dünyasının yöneticileri olan Plüton ve Proserpina’yı kuşatıyor. Son olarak, mezarın uzun kenarındaki alt şerit, Plüton’un Proserpina’yı annesi tanrıça Ceres’ten çalmasının öyküsünü gösteriyor. Bir kadın figürünün, çifti yeraltı dünyasının kapısında karşılamak için beklediği sahneden önce, Proserpina zorla Plüton’un arabasına bindirilmeden önce çiçek toplayan bakirelerin bir sahnesi bulunuyor.

National Geograpgic. 6 Nisan 2023.