Bilinen En Eski Yazılı Cümle, Bit Tarağında Keşfedildi

Kenan şehri Lachish’te bulunan bir fildişi tarakta, bilinen en eski yazılı cümle keşfedildi: “Bu fildişi, saç ve sakal bitlerini kökünden kurutsun.”

Bu cümle, iki taraflı fildişi tarağa sahip olan Tunç Çağı Kenanlısı kadar, günümüz ebeveynlerinin de umutlarını ve korkularını yakalayan basit bir cümle.

En eski alfabeyle yazılmış bilinen en eski cümle olduğuna inanılan lüks eşyanın üzerindeki yazıtta şöyle yazıyor: “Bu fildişi, saç ve sakal bitlerini kökünden kurutsun.”

(İlgili: Kenanlılar Kimdi? 73 Antik DNA’dan Yeni Bilgiler)

MÖ 2. binyılda Kenanlı şehir devleti olan ve Yahuda krallığının en önemli ikinci şehri olan Lachish’te ortaya çıkarılan tarak, insanların bitlere binlerce yıldır katlandığını ve en zenginlerin bile korkunç istilalardan kurtulamadığını gösteriyor.

Lachish kazılarını yönetmeye yardım eden Kudüs İbrani Üniversitesi’nden arkeolog Prof Yosef Garfinkel, “Yazıt çok insani. Bir tarağınız var ve tarakta saç ve sakaldaki bitleri yok etme dileğiniz var. Günümüzde tüm spreylere, modern ilaçlara ve zehirlere sahibiz. Geçmişte bunlar yoktu.” diyor.

3.5 cm x 2.5 cm boyutlarındaki tarak 2017 yılında sahada keşfedildi, ancak yüzeyindeki sığ gravürler geçen yıl Aralık ayında belirlendi. İşaretlerin analizi, yazının, yaklaşık 3.800 yıl önce icat edilen en eski alfabe olan Kenan yazısı olduğunu doğruladı.

Karbon tarihlemesinden tarak için bir yaş elde etme çabaları sonuçsuz kaldı, ancak araştırmacılar bunun MÖ 1700 civarında yapıldığına inanıyor.

Tarak zaman içinde oldukça aşınmış ve dişlerini kaybetmiş, ancak kalan kısımlar, bir zamanlar bir tarafta saç düğümlerini gidermek için altı geniş aralıklı dişe ve diğer tarafta bitleri ve yumurtaları çıkarmak için 14 dar aralıklı dişe sahip olduğunu gösteriyor.

Tarağın amacına ilişkin daha fazla kanıt, araştırmacılar onu mikroskop altında incelediğinde ve baş bitlerinin yarım milimetre uzunluğundaki erken evrelerinin sert dış zarlarını tanımladığında ortaya çıktı.

Araştırmacılar, tarağın üzerindeki harflerin, Kenan alfabesiyle yazılmış, tamamen deşifre edilmiş ilk cümleyi oluşturan yedi kelimeden oluştuğunu söylüyor.

Eski taraklar ahşaptan, kemikten ve fildişinden yapılırdı, ancak fildişinden olanlar pahalıydı ve lüks mallar sınıfındaydı. O zamanlar Kenan’da fil yoktu.

Dünyanın ilk yazı sistemleri MÖ 3.200 civarında Mezopotamya ve Mısır’da ortaya çıktı, ancak bunlar alfabetik değildi. George Washington Üniversitesi’nde kuzeybatı Sami dilleri profesörü Christopher Rollston, bu insanların sözcükleri veya heceleri temsil etmek için yüzlerce farklı işaret kullandıklarını ve bu nedenle ustalaşmak için yıllar gerektiğini söylüyor.

Rollston, en eski alfabenin MÖ 1800 civarında, Mısır yazı sistemine aşina olan Semitik konuşan insanlar tarafından icat edildiğini söylüyor. Kenanlı veya erken alfabetik olarak bilinen sistem, yüzlerce yıl boyunca, özellikle Levant’ta kullanıldı ve eski Lübnan’daki Fenikeliler tarafından standartlaştırıldı. Eski Yunanca, Latince ve bugün Avrupa’daki en modern dillerin temeli oldu.

Rollston, “Bu yazıtın sıradan yaşamla ilgili olması özellikle büyüleyici. İnsanlık tarihi boyunca bitler büyük bir sorun oldu. Ve bu yazıt, eski zamanlarda zenginlerin bile bu tür sorunlardan muaf olmadığını güzel bir şekilde ortaya koyuyor.” diyor.

The Guardian. 9 Kasım 2022.

Makale: Daniel Vainstub et al. 2022. A Canaanite’s Wish to Eradicate Lice on an Inscribed Ivory Comb from Lachish. Jerusalem Journal of Archaeology.