İnternetin Tarihi: ARPANET’ten World Wide Web’e

İnternetin tarihsel zaman çizelgesi, günümüzün geniş ağının ilk fikirden itibaren nasıl geliştiğini gösteriyor.

İnternet tarihinde, World Wide Web’e dönüşen ilk fikir için atıf genellikle Leonard Kleinrock’a verilir. Kleinrock 1961’de “Büyük İletişim Ağlarında Bilgi Akışı (Information Flow in Large Communication Nets)” başlıklı bir makalede internetin atası olan ARPANET hakkında yazdı.

Management and Business Review (MBR) dergisine göre Kleinrock, Bilgi İşlem Teknoloji Ofisi’nin (IPTO) ilk direktörü J.C.R. Licklider gibi diğer yenilikçiler ile birlikte, artık her gün çevrimiçi olarak paylaşılan e-posta, medya, Facebook gönderileri ve tweet’lerin her yerde akışının omurgasını sağladı.

American Scientist dergisine göre, internetin öncüsü, 1969’da ABD Savunma Bakanlığı’nın Gelişmiş Araştırma Projeleri Ajansı Ağı (ARPANET) ile bilgisayar tarihinin ilk günlerinde hızlı bir şekilde başlatıldı.  ARPA tarafından finanse edilen araştırmacılar, günümüzde internet iletişimi için kullanılan birçok protokolü geliştirdi.

(İlgili: Dünya Üzerinde İzole Kalmayı Başarabilmiş 5 Kabile)

Bu zaman çizelgesi, internetin evriminin kısa bir tarihini sizlere sunuyor.

İnternet Zaman Çizelgesi:

1960’lar

1965: MIT Lincoln Lab’deki iki bilgisayar, paket anahtarlama teknolojisini kullanarak birbirleriyle iletişim kurdu.

1968: Beranek ve Newman, Inc. (BBN), Arayüz Mesaj İşlemcisi (IMP) spesifikasyonlarının son versiyonunu açıkladı. BBN, ARPANET sözleşmesini kazandı.

1969: 29 Ekim’de UCLA’nın Ağ Ölçüm Merkezi, Stanford Araştırma Enstitüsü (SRI), California Üniversitesi-Santa Barbara ve Utah Üniversitesi nodları kurdu. İlk mesaj, öğrenci Charles Kline’ın üniversiteden SRI bilgisayarına “GİRİŞ(LOGIN)” teşebbüsü olan “LO” idi. Ancak, SRI sistemi çöktüğü için mesaj tamamlanamadı.

1970 – 1980

1972: BBN’den Ray Tomlinson, ağ e-postasını tanıttı. İnternet Çalışma Grubu (INWG), standart protokoller oluşturma ihtiyacını ele almak için formlar oluşturdu.

1973: Londra Üniversitesi Koleji (UCL) ve Kraliyet Radar Kuruluşu (Norveç), ARPANET’e bağlandıkça küresel ağ oluşturma bir gerçeklik haline geldi. İnternet terimi doğdu.

1974: İlk İnternet Servis Sağlayıcısı (ISP), Telenet olarak bilinen ARPANET’in ticari bir versiyonunun piyasaya sürülmesiyle doğdu.

1974: Vinton Cerf ve Bob Kahn (çoğu kişi tarafından İnternet’in Babaları olarak kabul edilen ikili), TCP’nin tasarımını detaylandıran “Paket Ağı Ara Bağlantısı İçin Bir Protokol (A Protocol for Packet Network Interconnection)” yayınladı.

1976: Kraliçe II. Elizabeth, ilk e-postasında “gönder düğmesine” bastı.

1979: USENET, haber ve tartışma gruplarını barındırmak için kuruldu.

1980 – 1990

1981: Ulusal Bilim Vakfı (NSF), üniversite bilgisayar bilimcilerine ağ hizmetleri sağlamak için Bilgisayar Bilimleri Ağı’nı (CSNET) kurmak için bir hibe sağladı.

1982: TCP/IP olarak bilinen protokol paketi olarak İletim Kontrol Protokolü (TCP) ve İnternet Protokolü (IP), ARPANET için protokol olarak ortaya çıktı. Bu, internetin bağlı TCP/IP internetleri olarak acemi tanımıyla sonuçlandı. TCP/IP, internet için standart protokol olmaya devam ediyor.

1983: Domain Adı Sistemi (DNS), web sitelerini adlandırmak için alışılmış .edu, .gov, .com, .mil, .org, .net ve .int sistemini kurdu. Bu, 123.456.789.10 gibi web siteleri için önceki adlandırmadan daha kolay hatırlanır.

1984: “Neuromancer”ın yazarı William Gibson, “siber uzay” terimini ilk kullanan kişi oldu.

1985: Massachusetts’teki Symbolics Computer Corp.’un web sitesi olan Symbolics.com, ilk kayıtlı domain oldu.

1986: Ulusal Bilim Vakfı’nın NSFNET’i, tipik bir çevirmeli bilgisayar modeminin hızında, saniyede 56.000 bit hızında bağlı süper bilgisayar merkezlerine çevrimiçi oldu. Zamanla ağ hızlandı ve kısmen NSF tarafından desteklenen bölgesel araştırma ve eğitim ağları NSFNET omurgasına bağlandı. Bu, interneti Amerika Birleşik Devletleri’nde etkin bir şekilde genişletti. NSFNET, temelde akademik kullanıcıları ARPANET ile birbirine bağlayan bir ağlar ağıydı.

1987: İnternetteki host sayısı 20.000’i geçti. Cisco ilk router’ını gönderdi.

1989: World.std.com, internete çevirmeli erişim sağlayan ilk ticari sağlayıcı oldu.

1990 – 2000

1990: Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü CERN’de bir bilim insanı olan Tim Berners-Lee, HyperText Markup Language (HTML) geliştirdi. Bu teknoloji, bugün internette nasıl gezindiğimiz ve sonucunda gördüğümüz her şey üzerinde büyük bir etkiye sahip olmaya devam ediyor.

1991: CERN, World Wide Web’i halka tanıttı.

1992: İlk ses ve video internet üzerinden dağıtıldı. “İnternette sörf yapmak” ifadesi popüler hale geldi.

1993: Web sitelerinin sayısı 600’e ulaştı ve Beyaz Saray ve Birleşmiş Milletler çevrimiçi oldu. Marc Andreesen, Champaign-Urbana’daki Illinois Üniversitesi’nde Mosaic Web tarayıcısını geliştirdi. NSFNET’e bağlı bilgisayarların sayısı 1985’te 2.000’den 1993’te 2 milyonu aştı. Ulusal Bilim Vakfı, ağın gelişen ticari kullanımını destekleyecek yeni bir internet mimarisinin ana hatlarını oluşturma çabasına öncülük etti.

1994: Netscape Communications doğdu. Microsoft, Windows 95 için bir Web tarayıcısı oluşturdu.

1994: Yahoo!, Stanford Üniversitesi’nde iki elektrik mühendisliği yüksek lisans öğrencisi olan Jerry Yang ve David Filo tarafından yaratıldı. Sitenin ilk adı “Jerry ve David’in World Wide Web Rehberi” idi. Şirket daha sonra Mart 1995’te kuruldu.

1995: Compuserve, America Online ve Prodigy internet erişimi sağlamaya başladı. Amazon.com, Craigslist ve eBay yayına girdi. İnternetin ticari bir işletmeye dönüşümü büyük ölçüde tamamlandığından orijinal NSFNET omurgası hizmet dışı bırakıldı.

1995: İlk çevrimiçi tanışma sitesi Match.com açıldı.

1996: Öncelikle iki büyük oyuncu Microsoft ve Netscape arasındaki tarayıcı savaşı kızıştı. CNET, tv.com’u 15.000 Dolar’a satın aldı.

1996: “Dans Eden Bebek” adlı bir 3D animasyon, ilk viral videolardan biri oldu.

1997: Netflix, kullanıcılara posta yoluyla DVD gönderen bir şirket olarak Reed Hastings ve Marc Randolph tarafından kuruldu.

1997: PC üreticileri, Adalet Bakanlığı ile yapılan anlaşma sayesinde Microsoft’un internet yazılımını Windows 95’in yeni sürümlerinde kaldırabilir veya gizleyebilir kararına varıldı. Netscape, tarayıcısının ücretsiz olacağını duyurdu.

1998: Kullanıcıların internetle etkileşim şeklini değiştiren Google arama motoru doğdu.

1998: İnternet Adreslerinin gelecekteki büyümesine izin vermek için İnternet Protokolü sürüm 6 tanıtıldı. Mevcut en yaygın kullanılan protokol, 4. sürümdür. IPv4, 4,3 milyar benzersiz adrese izin veren 32 bit adresleri kullanır; 128 bit adresli IPv6, 3.4 x 1038 benzersiz adrese izin verecektir.

1999: AOL, Netscape’i satın aldı. Napster’ın internete girmesiyle eşler arası (Peer-to-peer) dosya paylaşımı gerçeklik haline geldi ve bu müzik endüstrisinin pek hoşuna gitmeyecek bir gelişmeydi.

2000 – 2010

2000: Dot-com balonu patladı. Yahoo! gibi web siteleri ve eBay, İnternet’in güvenlik açığını vurgulayan büyük ölçekli bir hizmet reddi saldırısına uğradı. AOL, Time Warner ile birleşmeye karar verdi.

2001: Bir federal yargıç, Napster’ı kapattı ve kullanıcıların telif hakkıyla korunan materyalleri tekrar çevrimiçi olmadan önce paylaşmasını engellemenin bir yolunu bulması gerektiğine karar verdi.

2003: SQL Slammer solucanı sadece 10 dakika içinde dünya çapında yayıldı. Myspace, Skype ve Safari Web tarayıcısı ilk kez piyasaya çıktı.

2003: Blog yayınlama platformu WordPress başlatıldı.

2004: Facebook çevrimiçi oldu ve sosyal ağ çağı başladı. Mozilla, Mozilla Firefox tarayıcısını tanıttı.

2005: YouTube.com açıldı. Sosyal haber sitesi Reddit kuruldu.

2006: AOL, çoğu hizmeti ücretsiz sunarak ve gelir elde etmek için reklamlara güvenerek iş modelini değiştirdi. İnternet Yönetişim Forumu ilk kez toplanmaya başlandı.

2006: Twitter başlatıldı. Şirketin kurucusu Jack Dorsey, ilk tweet’i gönderdi: “just setting up my twttr.”

2009: İnternet 40. yılını kutladı.

2010 – 2020

2010: Facebook 400 milyon aktif kullanıcıya ulaştı.

2010: Sosyal medya siteleri Pinterest ve Instagram yayına girdi.

2011: Twitter ve Facebook, Orta Doğu isyanlarında büyük rol oynadı.

2012: Başkan Barack Obama’nın yönetimi, İnternet servis sağlayıcılarının telif hakkıyla korunan içeriği denetlemesini gerektiren yeni ve geniş kuralları yürürlüğe koyacak olan Çevrimiçi Korsanlığı Durdurma Yasası ve Fikri Mülkiyeti Koruma Yasası’nın büyük bölümlerine karşı olduğunu duyurdu. Google gibi teknoloji şirketlerinin ve Wikipedia ve Electronic Frontier Foundation gibi kâr amacı gütmeyen kuruluşların dahil olduğu tasarıyı durdurmak için başarılı bir şekilde yapılan baskı, YouTube gibi kullanıcılar tarafından oluşturulan içeriğe ve internette “adil kullanıma” bağlı olan siteler için bir zafer olarak kabul edildi.

2013: Eski bir CIA çalışanı ve Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) yüklenicisi olan Edward Snowden, NSA’nın ABD vatandaşları da dahil olmak üzere binlerce insanın iletişimini dinleme yeteneğine sahip bir izleme programı olduğunu ortaya koydu.

2013: Pew Araştırma Merkezi tarafından yürütülen bir ankete göre, ABD’li yetişkinlerin yüzde elli biri çevrimiçi bankacılık yaptıklarını bildirdi.

2015: Fotoğraf paylaşım sitesi Instagram, aynı yılın ortasında 316 milyon kullanıcıya ulaşacak olan Twitter’ı geride bırakarak 400 milyon kullanıcıya ulaştı.

2016: Google, internet devinin “akıllı” bilgisayarlı asistan pazarına girişini işaret eden sesle etkinleştirilen bir kişisel asistan programı olan Google Asistan’ı piyasaya sürdü. Google, Amazon’un Alexa’sına, Apple’dan Siri’ye ve Microsoft’tan Cortana’ya katılmış oldu.

2018: İnternet özellikli cihazlarda önemli bir artış gerçekleşti. Nesnelerin İnterneti’ndeki (Internet of Things) artış, yıl sonuna kadar yaklaşık yedi milyar cihazı gördü.

2019: Beşinci nesil (5G) ağlar piyasaya sürüldü ve bazı kablosuz cihazlarda daha hızlı internet bağlantısı sağlandı.

2020 – 2022

2021: Ocak 2021’e kadar internete bağlı 4,66 milyar insan vardı. Bu, dünya nüfusunun yarısından fazlasıydı.

2022: Alçak Dünya yörüngeli uydu interneti, gerçeğe bir adım daha yakın. Ocak 2022’nin başlarında, SpaceX genel olarak 1.900’den fazla Starlink uydusu fırlattı. Bunlar şu anda dünyanın belirli bölgelerinde geniş bant hizmeti sağlıyor.

---

Live Science. 8 Nisan 2022.