Çin’deki 2.500 Yıllık Mezarda Nadir Bir ‘Biyonik’ Zırh Keşfedildi

Yaklaşık 2.500 yıl önce, kuzeybatı Çin’de bir adam 5.000’den fazla deri puldan yapılmış bir zırhla gömülmüştü. Yeni araştırma, çok karmaşık bir şekilde tasarlanmış bu askeri giysinin tasarımının bir balığın üst üste binen pullarına benzediğini gösteriyor.

Önlük benzeri bir yeleği andıran zırh, başka birinin yardımı olmadan hızlıca giyilebiliyordu. Zürih Üniversitesi Asya ve Doğu Araştırmaları Enstitüsü’nde araştırmacı olan çalışma lideri araştırmacı Patrick Wertmann, “Bu, kitle ordusunun askerleri için hafif, yüksek verimli, tek beden herkese uyan bir savunma giysisi.” diyor.

Ekip, bunu biyoniklerin ya da insan teknolojisi için doğadan ilham almanın erken bir örneği olarak adlandırıyor. Alman Arkeoloji Enstitüsü Avrasya Departmanı bilimsel direktörü Mayke Wagner, burada, balık benzeri örtüşen deri pulların “darbe, bıçaklama ve atışlara karşı daha iyi savunma için insan derisini güçlendirdiğini” söylüyor.

(İlgili: Askeri Teknolojilerin İcadına Sebep Olan Şey Neydi?)

Araştırmacılar, Taklamakan Çölü’nün kenarında yer alan Turfan kenti yakınlarındaki bir arkeolojik alan olan Yanghai mezarlığında deri giysiyi ortaya çıkardılar. Yerel köylüler, 1970’lerin başında antik mezarlığı keşfettiler. 2003’ten beri arkeologlar, deri zırhlı mezar da dahil olmak üzere burada 500’den fazla mezar kazdılar. Bulguları, eski insanların mezarlığı MÖ 12. yüzyıldan MS 2. yüzyıla kadar yaklaşık 1.400 yıl boyunca sürekli kullandığını gösteriyor.

Bu kişiler yazılı kayıt bırakmamıştı ancak eski Çin tarihçileri, Tarim Havzası halkını Cheshi halkı olarak adlandırmış ve çadırlarda yaşadıklarını, tarım yaptıklarını, sığır, koyun gibi hayvanları beslediklerini, usta at binicileri ve okçuları olduklarını belirtmişlerdi.

Zırh, arkeolojik kayıtlarda nadir bulunan bir bulgu. Eski Mısır Kralı Tutankamon’un MÖ 14. yüzyıldan kalma mezarında keşfedilen deri pullu zırh, bilinen bir kökene sahip diğer iyi korunmuş deri pullu zırhlardan biri. Metropolitan Sanat Müzesi’nde bulunan iyi korunmuş bir başka deri pulu zırh, MÖ 8. yüzyıldan 3. yüzyıla kadar tarihleniyor, ancak kökeni bilinmiyor.

Wagner, zırhı bulmanın “büyük bir sürpriz” olduğunu söylüyor. Araştırmacılar giysiyi, yaklaşık 30 yaşında ölen ve çömlek, boynuz ve tahtadan yapılmış iki at gemi parçası ve bir koyun kafatası da dahil olmak üzere çeşitli eserlerle birlikte gömülen bir adamın mezarında buldular.

Wagner, “Mezardaki tozlu deri parçaları yığını ilk bakışta arkeologlar arasında pek ilgi görmedi. Ne de olsa, Tarim Havzası’nın aşırı kuru ikliminde eski deri nesnelerin buluntuları oldukça yaygın.” diyor.

Vücut zırhının yeniden yapılandırılması, yatay sıralar halinde düzenlenmiş ve kesiklerden geçen deri bağcıklarla birbirine bağlanan 5.444 küçük deri pul ve muhtemelen inek ham derisinden yapılmış 140 daha büyük pula sahip olduğunu ortaya çıkardı. Wagner, Yunan tarihçi Herodotus’un MÖ 5. yüzyılda Pers askerleri tarafından giyilen benzer tarzda zırhlar olarak adlandırılmasına neden olan bir stil olan farklı boyutlarda pul sıralarının üst üste geldiğini belirtiyor.

Zırhın içine sıkışmış bir bitki dikeni, MÖ 786 ile MÖ 543 arasında bir radyokarbon tarihi verdi ve bu, Persler tarafından giyilen balık benzeri zırhtan daha eski olduğunu gösteriyor. Araştırmacıların zırhı yeniden yapılandırmasına göre, zırhın ağırlığı 5 kilograma kadar olmalıydı.

Oldukça benzersiz bir keşif

Keşif türünün tek örneği. Wagner, “Çin’de bu veya daha önceki bir döneme ait başka bir zırh yok. Doğu Çin’de zırh parçaları bulundu, ancak farklı bir tarzda.” diyor.

Pullu zırh tarihine derinlemesine bir inceleme, Batı Asyalı mühendislerin, savaş arabalarının ordunun bir parçası haline geldiği MÖ 1500 yıllarında, savaş arabası sürücülerini korumak için pullu zırh geliştirdiğini ortaya çıkardı. Bundan sonra, bu zırh tarzı kuzeye ve doğuya doğru Perslere ve İskitlere ve nihayetinde Yunanlara yayıldı. Wertmann, “Fakat Yunanlar için her zaman egzotikti; diğer zırh türlerini tercih ediyorlardı.” diyor.

Wagner, yerel benzersizliği nedeniyle, yeni açıklanan zırhın Çin’de yapılmadığının anlaşıldığını söylüyor. Aslında bu zırhın tarzı, British Museum’a göre kaya oymalarında görülen MÖ 7. yüzyıldan kalma Yeni Assur askeri teçhizatına benziyor.

Wertmann, “Bu deri pul zırh parçasının muhtemelen Yeni Asur İmparatorluğu’nda ve muhtemelen komşu bölgelerde üretildiğini düşünüyoruz. Bu fikir doğruysa, Yanghai zırhı, MÖ ilk binyılın ilk yarısında Avrasya kıtası boyunca Batı-Doğu teknoloji transferinin nadir gerçek kanıtlarından biri.” diyor.

Nasıl giyiliyordu?

Söz konusu zırh esas olarak ön gövdeyi, kalçaları, sol tarafı ve alt sırtı koruyordu. Bu tasarım, farklı boylardaki insanlara uyuyordu, çünkü genişlik ve yükseklik kayışlarla ayarlanabilirdi. Sol taraftaki koruması, kullanıcının sağ kolunu kolayca hareket ettirebileceği anlamına geliyordu.

“Hızlı hareket etmesi ve kendi güçlerine güvenmesi gereken hem atlı savaşçılar hem de piyadeler için mükemmel bir kıyafet gibi görünüyor. Mezarda bulunan at gemi parçaları, mezar sahibinin gerçekten bir atlı olduğunu gösterebilir.”

Ancak Wertmann, zırhın adamın mezarına nasıl geldiği konusunun bir bilmece olarak kaldığını söylüyor. “Yanghai zırhını giyen kişinin Asur hizmetinde bulunan ve Asur teçhizatıyla donatılan ve onu eve getiren yabancı bir asker (Turfanlı bir adam) olup olmadığı veya zırhı orada bulunan bir başkasından ele geçirip geçirmediği veya kendisinin bir şekilde Turfan’da bulunan bir Asurlu mu yoksa Kuzey Kafkasyalı mı olduğu bir spekülasyon meselesi. Her şey mümkün.”

Live Science. 11 Ocak 2021.

Makale: Wertmann, P., Xu, D., Elkina, I., Vogel, R., Tarasov, P. E., La Rocca, D. J., & Wagner, M. (2021). No borders for innovations: A ca. 2700-year-old Assyrian-style leather scale armour in Northwest China. Quaternary International.