Umman’da 4.000 Yıllık Taş Masa Oyunu Ortaya Çıkartıldı

Arap Yarımadası’ndaki yerleşimciler, 4.000 yıl önce tavlaya benzer bir taş masa oyununda zaman harcıyordu.

Geçtiğimiz ay arkeologlar, günümüz Umman’ında yer alan Qumayrah Vadisi’ndeki tarih öncesi bir yerleşimde, oyun parçalarını tutmak için ızgara plan çizili ve delikler oyulmuş bir taş levha keşfettiler.

Polonya Akdeniz Arkeoloji Merkezi’nden Piotr Bieliński ve Umman’ın eski eserler genel müdürü Sultan el-Bakri liderliğindeki ekip, büyük taş levhayı Ayn Bani Saidah köyü yakınlarındaki bir yapıda buldu.

(Siirt’te Bulunan 5.000 Yıllık Oyun Seti Sergileniyor)

Bieliński yaptığı açıklamada, “Hindistan’dan Mezopotamya’ya ve hatta Doğu Akdeniz’e kadar uzanan bölgelerde” benzer türde oyunların bulunduğunu söylüyor. Antik Mezopotamya şehri Ur’un kraliyet mezarlığında 1922’de bulunan ve yaklaşık 4.500 yıl öncesine ait bilinen en eski oyun tahtalarından biri örnek olarak gösterilebilir. Bugün Royal Game of Ur (Kraliyet Oyunu) olarak bilinen iki oyunculu strateji oyunu tavlaya benziyordu.

Masa oyunları binlerce yıldır dünya çapında oynanıyor. Kudüs’te, canı sıkılan Romalı askerlerin, yaklaşık 1.800 yıl önce Şam Kapısı’nın merdivenlerine bir masa oyunu için bir ızgara plan çizdiklerine inanılıyordu, muhtemelen günümüz dama oyununun erken bir biçimi.

Umman’daki taş masa oyunu, kazı alanında yapılan birkaç keşiften sadece biriydi. Arkeologlar ayrıca, biri 18 metre yüksekliğinde olduğuna inanılan taş kulelerin kalıntılarını ve MÖ 3200’den 1200’e kadar Tunç Çağı’na tarihlenen bakır üretiminin kanıtlarını ortaya çıkardılar.

Yerleşim, en az dört kule içermesi bakımından bir istisna olarak kabul ediliyor. Kulelerden üçü yuvarlak ve biri köşeli planlı. Polonya Merkezi’nden Agnieszka Pieńkowska, sitenin eserlerini ve taş yapılarını analiz ediyor. Ayn Bani Saidah’daki araştırmacılar yerleşimi MÖ 2600 ile 2000 yılları arasında Ümmü’n-Nar dönemine tarihlendirdiler. Sitede birkaç bakır eşya ve eritme kalıntısı keşfettiler, bu da sitenin erken bakır ticaretine dahil olduğunu gösteriyor.

Bieliński yaptığı açıklamada, “Bu, yerleşimimizin, Mezopotamya’daki çivi yazılı metinlerde bulunan Umman bakırından bahsederek, o zamanlar Umman’ın ünlü olduğu kazançlı bakır ticaretine katıldığını gösteriyor” diyor.

Ekip ayrıca, MÖ 1100’den 600’e kadar uzanan Demir Çağı’nın ikinci aşaması boyunca bölgenin önemli bir ticaret ve üretim alanı olarak kaldığına dair kanıtlar buldu. Qumayrah Vadisi, muhtemelen birkaç Arap şehri arasında önemli bir ticaret yolu olarak hizmet etmesi nedeniyle birçok arkeolojik buluntu sağladı.

Bieliński, “Yerleşim izlerinin bu bolluğu, bu vadinin Umman’ın tarihöncesinde önemli bir nokta olduğunu kanıtlıyor. Ayn Bani Sadah, ticaret yollarının kavşağında stratejik bir konuma sahipti.” diyor.

Ekip, yerleşimi çevreleyen alanlara ve Qumayrah Vadisi’nin diğer bölgelerine odaklanarak kazılarına bu yıl da devam etmeyi planlıyor.

Smithsonian Magazine. 11 Ocak 2021.