2.000 Yıl Önce Manisa’daki Aigai’da Gladyatör Dövüşleri

Manisa’daki Aigai Antik Kenti’nde arşitrav blokları üzerindeki yazıtlar, kentteki gladyatör oyunları hakkında önemli bilgiler veriyor.

Aigai Agora Binası’nın meydana yakın enkazı içinde belirlenen arşitrav blokları üzerindeki yazıtlar, kentte düzenlenen gladyatör oyunları hakkında önemli bilgiler sunuyor.

Aigai Antik Kenti kazı başkanı Doç. Dr. Yusuf Sezgin’in belirttiğine göre, yazıttan anlaşıldığı üzere bir yapının onarımı ya da kentin yeniden ayağa kaldırılması sırasında, gösterişli törenlerle birlikte, üç kez gladyatör dövüşleri düzenlenmişti.

MS 17 yılında meydana gelen büyük bir deprem ile Batı Anadolu’da yer alan ve aralarında Aigai antik kentinin de olduğu 12 büyük kent yıkıldı. MS 1. yüzyılda yaşayan Yaşlı Plinius Batı Anadolu’nun başına gelen felaketin büyüklüğünü şöyle anlatıyor: “İnsanoğlunun hatırladığı en büyük deprem Tiberius’un imparatorluğu sırasında meydana geldi. Öyle ki, 12 Asia kenti bir gecede harabeye dönüştü”.

Kentte ele geçen ve Tiberius’un 17 Depremi ardından yaptığı yardımlar nedeniyle onurlandırıldığını gösteren arşitrav blokları, Aigaı’ın yeniden imar edilmesi ile ilişkiliydi. Burada söz edilen gladyatör oyunları, kentin ayağa kaldırılmasının ardından düzenlene şenliklerle ilişkili olmalıydı.

Bir kısmı oldukça tahrip olmuş 7 farklı arşitrav üzerinde yazıtlar yer alıyor. Blokların üst kısmında, daha büyük boyutlu harflerle yazılmış bir onurlandırma yazıtı, bunun altında ise her bloğa iki tane denk gelecek şekilde, çerçeveler içinde, daha küçük boyutlu harflerin kullanıldığı yazıtlar bulunuyor. Tanrı Apollon Khresterios ve adı anlaşılamayan bir Roma İmparatoru’na adanmış olan törenlerde Gladyatör dövüşleri düzenlenmiş.

Yazıtlar üzerinde gladyatörlerin isimleri, hangi türden dövüşçü oldukları, özgür mü? köle mi? oldukları ve en sonda kaç kez muzaffer oldukları yazıyor.

Yazıtlar şu şekilde:

Herophilos, arabalı dövüşçü (essedarius), özgür, 5 kez muzaffer

Skaplas, arabalı dövüşçü (essedarius), köle, 5 kez muzaffer

Eros, murmillo-gladyatör (murmillo), özgür, 18 kez muzaffer

Klados, trakya tipi gladyatör (Thraex), köle, x (belirsiz)

Hierokles, arabalı dövüşçü (essedarius), özgür, 12 kez muzaffer

Bakchios, arabalı dövüşçü (essedarius), özgür, 16 kez muzaffer

Okys, ağ dövüşçüsü gladyatör (retiarius), köle, 11 kez muzaffer

Beithys, murmillo-gladyatör (murmillo), köle, 5 kez muzaffer 

Antiochos, arabalı dövüşçü (essedarius), özgür, 7 kez muzaffer

Gladyatör oyunlarının antik dönemde her yerde yapılmadığını belirten Aigai Antik Kenti Kazı Başkanı Doç. Dr. Yusuf Sezgin, “Önemli bir etkinlik bu. Ciddi bir emek ve para harcanması gerekiyor. Elbette ki özel durumlarda düzenleniyor. Buradaki durumda, kentin yeniden imar edilmesi açıdan çok önemli bir festival sonrası bu düzenlenmiş. Her kente olacak bir şey değil. Bu aslında kentin ekonomik gücünü de gösteriyor.” diyor.

Aigai Antik Kenti

Manisa’ya yaklaşık 49 km mesafedeki Köseler Köyü yakınında bulunan Aigai Antik Kenti, MÖ 1100 yıllarından sonra Yunanistan’dan gelerek Kuzeybatı Anadolu kıyılarına yerleşen Aioller tarafından kuruldu. Antik yazar Herodotos MÖ 5. yüzyılda, Aigai’den Aiollerin kurduğu 12 kentten biri olarak bahsediyor. Kent MÖ 6. yüzyıldan itibaren sağlam surlarla çevrildi. Antik tarihçilerin bir diğeri Strabon da buradan bahsediyor ve kentin kıyıda değil dağlık kısımda olduğunu belirtiyor.

Aigai Antik Kenti, MS 17’de gerçekleşen depremle birlikte yıkıldı fakat İmparator Tiberius’un destekleriyle tekrar toparlandı. Helenistik Dönem’de oldukça gelişen kente, tiyatro, üç katlı agora, meclis binası gibi birçok kamu yapısı yapıldı. Tüm sokaklara taş döşendi, taş döşemelerin alt kısımlarına yağmur sularını yüzlerce sarnıca yönlendiren kanalizasyon sistemi kuruldu. Kentin kuruluşu MÖ 8. yüzyılın sonları, terk edilişi ise yaklaşık MS 260 yılına denk geliyor.