Birleşik Krallık’taki Arkeologlar, Büyük Bir Soruna Dikkat Çekiyor

Arkeologlar, dünyaca ünlü bir üniversite bölümünü kapatma teklifinin ülkeye yıkıcı bir darbe olacağını söylüyor. Brexit ve üniversite kesintileri büyük bir krizi körüklüyor.

Şimdiye kadar yaklaşık 40.000 kişi, Sheffield Üniversitesi yönetimini arkeoloji bölümünü kapatmak yerine ona yatırım yapmaya teşvik etmek için bir imza kampanyasına katıldı.

Brexit, ülkede ciddi bir kıdemli arkeolog eksikliğine yol açtı ve geçmişle ilgili keşfedilmemiş eserlerin ve anlatılmamış hikayelerin sonsuza kadar kaybolacağına dair korkuları ateşledi.

Bir arkeoloji sosyal girişimi olan DigVentures’tan Lisa Westcott Wilkins, “Arkeolojide bir işe alım krizi var. Avrupa’dan bir dolu kalifiye işçi kaybettik ve pandeminin istikrarsızlığı var.” diyor.

“Gerçek korkularımızdan biri, hükümetin planlama sistemindeki rolümüzü azaltmak için arkeolog eksikliğini bir bahane olarak kullanacak olması. Tıpkı resmi bir raporla yeniden tasarlanması gibi, tarihimiz pahasına yapılaşmanın önünü açıyor. Bu ülkeyi, York’taki Hungate’deki bir yapılaşmada Viking ve Roma keşifleri gibi buluntular olmadan hayal edin. Bu benim için korkutucu.”

Planlama yönetmelikleri uyarınca, geliştiriciler inşaat çalışmalarından önce kazıları finanse eder. Essex’teki bir kraliyet Sakson mezarı olan ve bir yol planının önündeki arkeolojik çalışmalar olmasaydı asla hayatta kalamayacak olan “Prittlewell Prensi” kadar önemli keşiflere yol açtı.

Cambridgeshire’daki A14’ün inşasından önce kazıları Demir Çağı ve Roma yerleşimlerini içeren Londra Arkeoloji Müzesi (Mola), “işe alım konularında Brexit’ten derinden etkilenen” kuruluşlar arasında yer alıyor.

Mola’nın altyapı direktörü Sorina Spanou şunları söylüyor: “İngiltere’de mesleğe giren sayıların azalması, yıllardır sürmekte olan bir kriz olmuştur. Bu durum, büyük altyapı projelerine hizmet etmek için arkeolojik uzmanlığa olan talebin arttığı bir zamanda gerçekleşti. Brexit kuşkusuz bu krizi daha da kötüleştirdi. Avrupalı meslektaşlarımızı kaybetmemiz, sundukları bilgi ve becerilerde şiddetle hissediliyor. Yöntemlerimize ve arkeolojik kalıntılara ilişkin anlayışlarına ilişkin farklı bakış açıları, düşüncemizin taze kalması için esastır.”

Sheffield Üniversitesi’nin geçen hafta İngiltere’nin en iyilerinden biri olarak kabul edilen arkeoloji bölümünü kapatma kararı, sorunu daha da kötüleştiriyor, bu da mesleğe daha az mezunun gireceği anlamına geliyor.

Artık işten çıkarmayla karşı karşıya olan kıdemli bir Sheffield öğretim görevlisi olan Hugh Willmott, “Resmi açıklama, arkeolojinin bazı parçalarının tamamen ilgisiz bölümlere taşınacağı yönünde – örneğin insan osteolojisi biyomedikal okuluna girecek. Etkili bir şekilde kapanacaklar, çünkü neden arkeolojide yüksek lisans yapmak için arkeoloji dışında bir bölüme başvurasınız? Brexit, üniversite sektöründeki işe alımlarımız üzerinde etkili oldu. Yurtiçi eğitimi kapatmaya başlarsak, bu daha da fazla kıtlığa neden olacak.” diyor.

Diğer üniversite bölümleri de benzer şekilde tehdit altında ve bir arkeolog tarafından “utanç yoklaması” olarak kınandı. Durham Üniversitesi’nde arkeoloji profesörü Chris Gerrard, disiplinin olağanüstü başarısına ve dünya sıralamasında ilk dört sırada yer alan İngiltere üniversite bölümlerine ve ve arkeoloji mezunlarının turizm ve miras endüstrilerinin bel kemiği olmasına rağmen, çeşitli faktörler arasında Brexit ile sektörün acı çektiğini söylüyor.

Spanou, hükümetin arkeoloji için üniversite fonlarını kesmeye yönelik önerilerinin bu durumu kuşkusuz daha da kötüleştireceği konusunda uyarıyor: “Profesyonel arkeolojideki düşüş, arkeolojik kalıntıları inceleme ve koruma yeteneğimizi etkileyecek. Ancak bu sadece meslek için bir ikilem değil, toplumumuzda herkesin sorunudur. Bu bizim ortak mirasımızdır.”

Endüstriyi temsil eden British Archaeological Jobs & Resources direktörü David Connolly, geliştirmelerde 3.000’e kadar saha arkeoloğunun sözleşmeli çalışma yürüttüğünü tahmin ediyor: “Hükümetin A303 ve HS2 gibi ileriye taşıdığı tüm altyapı projeleri için, ülkenin 500 ila 1.000 arkeolog eksiği olduğunu söyleyebilirim. Bu önemli bir miktar.” diyor.

Connolly, Brexit’in etkisiyle ilgili sorunu dile getiriyor: “Birçok Avrupalıyı kaybettik … buraya herhangi birini getirmek neredeyse imkansız hale geldi.”

Arkeologlar, hükümetin vasıflı işçiler için eksik olan meslekler listesinde olmasına rağmen, ek finansal maliyetler de dahil olmak üzere Avrupa’dan işe almanın önünde ciddi engeller var. Connolly, arkeolojinin bu listeden çıkarılmasından, öneminin düşürülmesinden ve “bir sıkıntı olarak görülen” planlama sürecinden çıkarılmasından korktuğunu söylüyor.

Bir hükümet sözcüsü ise şunları söylüyor: “Arkeolojik hazinelerimizin yeri doldurulamaz olduğunu biliyoruz ve onları korumaya kararlıyız. Planlama reformlarımız, halihazırda uygulanmakta olan güçlü korumaların üzerine inşa edilecektir. AB ile yaptığımız anlaşma, arkeologların çalışma izni olmadan İngiltere’ye kısa geziler yapabilecekleri ve niteliklerinin tanınacağı anlamına geliyor.”

Westcott Wilkins, halkın arkeolojiye olan ilgisinin hiç bu kadar yüksek olmadığını ve binlerce kişinin kazılara katılmak istediğini söylüyor: “Çevrimiçi etkinliklerimiz kapasitemizi aşıyor. Ama aynı zamanda bir de böyle bir küçülme var.”

The Guardian. 30 Mayıs 2021.