Arkeolojik Kayıtlarda Birayı Tanımlamak için Yeni Yöntem

Arkeolojik buluntularda biranın ve maltlanmış gıdaların varlığını güvenilir şekilde tayin etmek için yeni bir metot geliştirildi.

Tarihöncesi kökeni olan biranın, antik toplumlarda ritüel, sosyal ve besinsel özellikleri vardı. Ancak, biranın varlığı kesin bir şekilde gösterecek belirteçlerin dayanıklılık ve güvenirlilikten yoksun olması, bira gibi tahıl bazlı alkollü içeceklerin arkeolojik kanıtlarını açık bir şekilde yorumlamayı pek de mümkün kılmıyordu.

Mayalanmış tahıllardaki olası mikro-yapısal değişimleri saptamak için Heiss ve arkadaşları, ticari olarak elde edilen maltlanmış arpayı  kömürleştirme metodu kullanarak maltlanmış arpanın arkeolojik buluntulardaki halini taklit etti. (maltlanma biranın mayalanma sürecindeki ilk adımdır.)

(Tarımın Şafağında Göbeklitepe’de Bira Üretimi)

Deneyde kullanılan tahıllar ile MÖ 4. binyıldan kalma beş farklı arkeolojik alandan elde edilmiş tahıllar karşılaştırıldı: Hanedanlık-öncesi antik Mısır’da bira üretimiyle bilinen iki yer ve Avrupa’nın iç kesimlerinde tahıl temelli besinleri içeren kapların keşfedildiği göl kıyısında bulunan üç yerleşim yeri. Ancak biranın varlığı teyit edilememişti.

Araştırmacılar elektron mikroskopu kullanarak, deneylerinde kullandıkları arpa tanelerinin beklendiğinin tersine ince alevron hücre duvarına (ot ailesi Poaceae tanelerine özgü olan alevron tabakası, endospermin en dış tabakasını oluşturan bir dokudur.) sahip olduğunu gördü. Beş tarih öncesi alandan elde edilen arkeolojik tahıl örnekleri aynı alevron hücre duvarı inceliğini gösterdi.

Bu tarz incelmiş hücre duvarına başka süreçler neden olabilse de (küflenme, enzimatik aktivite veya ısınma yüzünde bozunma – hepsi ancak dikkatli analizlerle dışlanabilir-), elde edilen sonuçlar tahılın hücre duvarındaki alevron tabakasının yıkılmasının, maltlanma süreci için genel bir tanımlayıcı yöntem olabileceğini gösteriyor.

Biranın (ya da diğer maltlanmış içecekler/yiyecekler) varlığını doğrulamak için yeni tanımlama özelliği, seçilebilen tahıl taneleri olmasa bile insan elinden çıkma günlük hayatta kullanılan eşyalarda bira varlığını gösterebiliyor. Günümüzde kullanılan teknikler, bira yapıldığına ya da tüketildiğine dair daha önce kanıt bulunmayan arkeolojik alanlarda  biranın varlığının gösterilmesi açısından yeterli değil, ancak bu yöntem  tarih öncesi maltlama ve mayalama hakkındaki bilgilerimizi artırmak adına ümit vadediyor.

(Alkolle Olan 9.000 Yıllık Gönül Bağımız)

Tahıl taneleri çimlenirken meydana gelen yapısal değişimler yıllar önce bitki fizyologları ve mayalanma üzerine çalışan bilim insanları tarafından tanımlanmıştı; günümüzde ise bu bilgiler, ilgili tahıllar toz ve yanmış kabuklu haliyle çömleklerde saklanmış olsa bile başarılı bir şekilde   arkeolojik maltın tanımlanmasına yardımcı oluyor.

“Küçük bir yan etki”, malt bazlı içeceklerin (bira?) Avrupa’nın iç kesimlerinde en erken MÖ 4. binyıllarında üretildiğini doğruluyor.

Dr. Heiss, “Yıllardır, bu yeni tanımlayıcı yöntemi emin olana kadar denemeye devam ettik. Ancak dönüp baktığımızda bu yöntemin Neolitik İç Avrupa’da malt-bazlı besinler için en eski kanıtı ortaya çıkardığını fark ettik.”

Public Library of Science. 8 Mayıs 2020.

Makale: Heiss, A. G., Azorín, M. B., Antolín, F., Kubiak-Martens, L., Marinova, E., Arendt, E. K., … & Zarnkow, M. (2020). Mashes to Mashes, Crust to Crust. Presenting a novel microstructural marker for malting in the archaeological record. PloS one, 15(5), e0231696.