Diyarbakır’da 3.000 Yıllık Asur Mührü Bulundu

Diyarbakır’da Roma döneminde askeri yerleşim olarak kullanılan Zerzevan Kalesi’nde, Asur dönemine ait 3.000 yıllık mühür bulundu.

Zerzevan Kalesi’nde başlatılan kazılar 5 yıldır devam ediyor. Bu yıl sürdürülen çalışmalarda, Roma dönemine ait 1.700 yıllık ve Mithras dinine ait yer altı tapınağının yakınındaki bölgede, Asur dönemine ait olduğu tespit edilen 3.000 yıllık mühür bulundu.

Zerzevan Kalesi Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, buradaki çalışmaların bölgenin tarihinin anlaşılması açısından önemli olduğunu söyledi.

(Gizemli Mithras Tapınağı: Doç. Dr. Aytaç Coşkun Röportajı)

Zerzevan Kalesi’nin 1.800 yıllık bir askeri yerleşim olarak bilindiğini anlatan Coşkun, “Bundan öncesi yoktu. Ancak bu yıl yapılan çalışmalarda çok önemli buluntu grubuna rastladık. Bunlardan en önemlisi, 3.000 yıllık Asur mührü bulduk. Kale Roma dönemine ait ancak Asur dönemine ait bulguların çıkması Zerzevan Kalesi’nin tarihini 1.200 yıl geriye götürdü. Hem bölgenin hem de Diyarbakır’ın tarihini değiştirdi.” dedi.

Tanrı ve hayat ağacı figürü var

Coşkun, mührün, üzerindeki figürlerden dolayı başka bir örneğinin olamayacağını söyledi.

“Mührün kil bir baskısı var. Mühür kloritten yapılmış. Üzerinde tanrı figürü var. Tanrının karşısında bir hayat ağacı bulunuyor. Tanrının arkasında ise bir kuş var. Mührün üzerindeki tanrı figürü, elindeki kozalak ve kovadaki kutsal suyla hayat ağacına can veriyor. Üst kısmında ise güneş ışınları var. Güneş ışınlarının olması ve tanrının başının gökyüzüne kadar uzanmasının kutsal bir anlamı var. Bu nedenle bu mühür önemli.”

(Zerzevan Kalesi’nde 1500 Yıllık Dev Yeraltı Sığınağı Bulundu)

Mührün içinde ip geçecek bir delik olmasının, kullanan kişinin bunu boynuna astığını gösterdiğini belirten Coşkun, o dönemde mektup, tablet, belge ve eşya gönderilirken kilin onun üstüne bastırılarak mühürlendiğini söyledi.

Zerzevan’da Asur yerleşimi var

Coşkun, mühre ilişkin şu değerlendirmede bulundu:

“Mühürlenen eşya ulaştığı yerde açılmıyor ve kimin tarafından gönderildiği belli oluyor. Aitlik belirtmesi ve kişiye özel olmasından dolayı, bunu kullananın çok özel bir kişi olduğunu gösteriyor. Belki Asur döneminde de burada bir kale yerleşimi vardır. Belki de buranın en üst düzey yöneticisi ve generali Asur döneminde bu mührü kullanıyordu. Mühürle beraber birçok bronz eser de ortaya çıkarıldı. Asur döneminin Zerzevan Kalesi’nde olduğunu bu eserler göstermiş oldu. Artık Zerzevan’da 3.000 yıllık Asur yerleşiminin olduğunu söyleyebiliriz.”

Zerzevan Kalesi

Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikte kayalık tepede bulunan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alıyor. Yerleşim konumu itibarıyla bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde, geniş bir alanı kontrol altında tutan, Roma sınır garnizonu olan kale, Romalılar ve Sasaniler arasında büyük mücadelelere sahne oldu.

Roma’daki ismi “Samachi” olan yerleşimin ilk inşa edildiği dönem hakkında, devam eden kazılarla kesin bilgilere ulaşılacak. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (MS 491-518) ve Justinianos I (MS 527-565) dönemlerinde onarılarak bazıları ise yeniden inşa edilerek mevcut haline getirildi.

AA