Göbeklitepe ve Shigir İdolü: Aynı Tarih, Benzer Tasvir

11.600 yıl öncesine tarihlenen ve Urallarda bulunan ahşap Shigir İdolü, Göbeklitepe ile büyük benzerlikler taşıyor.

Bu yazı, Göbeklitepe ekibinden Oliver Dietrich tarafından, dainst.blog internet adresinde yayınlanmış aslının çevirisidir.

1894 yılında, Yekatarinburg’un yaklaşık 100 kilometre kuzeyinde bir bataklıkta çok özel bir keşif yapıldı. Altın madencileri, orijinalinde muhtemelen 5,3 metre boyunda olan oyulmuş ahşap bir heykelin parçalarını keşfetti.

(11.600 Yıllık Ahşap Heykel Göbeklitepe’deki Dikilitaşlara Benzetiliyor)

Geometrik motiflere ek olarak, gerçekten anıtsal olan bu heykelin ön ve arka tarafında sekiz insan yüzü çizilmişti. Benzerlerinin olmamasından dolayı, bu istisnai heykelin tarihi uzun bir süre belirsiz kaldı ve araştırma konusu oldu. Ancak 2014 yılında yapılan bir dizi radyokarbon analizi sorunu çözdü: Shigir idolü MÖ 9.600 civarında yapılmıştı.

Bu dönemde, insana benzeyen anıtsal tasvirler yapılmış yalnızca bir tane daha yer vardı: Göbeklitepe. Bununla birlikte, her iki alan arasında önemli bir coğrafi mesafe vardı. Bu yüzden belirgin benzerlikler için doğrudan temas ve etkileşim en muhtemel açıklama değildi.

Daha da önemlisi, burada bazı metodolojik konuların üzerinde durulması gerekiyor: Shigir bataklığı, organik ahşapların korunması için son derece iyi koşullara sahipti. Göbekli Tepe’de ve Urfa bölgesindeki diğer çağdaş ortamlarda ise anıtsal yapılar üretmek için dayanıklı taş seçildi. Tabii ki, korunmuş ahşap imgelerin olmaması, o dönemde hiç yapılmadığı anlamına gelmiyor. Göbekli Tepe’nin ve diğer sitelerin zengin taş sanatı ile göze çarpan oyma teknikleri, ahşap üzerinde de geliştirilmiş olabilir.

Bu nedenle burada çok özel iki alana ve kendine özgü durumlara bakıyoruz ve her iki fenomen arasındaki diğer bölgeler de benzer tasvirler açısından zengin olabilir.

Göbeklitepe’den Orta Fırat bölgesinde güneye doğru gidersek, Göbeklitepe yapılarıyla çok benzer olan “özel binaları” ile Jerf el Ahmar gibi yerler var.

Jerf el Ahmar, Suriye’nin kuzeyinde, kireçtaşı temelli yuvarlak ve dikdörtgen binalar ile karakterize olan bir alan ve Çanak Çömlek Öncesi Neolitik A ve Çanak Çömlek Öncesi Neolitik B geçiş dönemlerine tarihleniyor. Burada, duvarları boyunca bankları olan yeraltı yuvarlak binalar keşfedildi. Ve dikkat çekici bir şekilde bu tartışma bağlamında, bu binalar ahşap direkler içeriyordu. Eğer bu ahşap direkler dekore edildiyse, kesinlikle dikkate değer bir olasılık olurdu.

Bu olağanüstü bulguları ve muhtemelen geniş kapsamlı benzerlikleri tartışırken bunu aklınızda tutmak önemli: Bugün arkeolojinin çizebileceği resmin çoğu, orijinal yapı tarzına ve kullanılan malzemelere bağlıdır – ve günümüze kadar korunmuş olmasına.