Roma Tanrısı Jüpiter Dolichenus’a Atfedilen Bronz El Bulundu

Nisan 2018’de, Vindolanda’da beş yıllık bir araştırma kazısı başlatıldı. Araştırma, Vindolanda tarihinin iç karışıklık, iç savaş, soykırım ve Roma yönetimine karşı isyanla tanımlanan bir çağı olan MS 208-212 dolaylarını kapsayan Severus dönemine ışık tutmayı hedefliyor.

Bronz elin, tanrı Jüpiter Dolichenus’a adanmış bir tapınağın girişini işaretlemek amacıyla kasten gömüldüğüne inanılıyor. C: Vindolanda Vakfı

Oldukça dikkat çekici bir eser içi doldurulmuş kuzey Severus hendeğinin üst tabakalarında, günümüz yer seviyesinin 1,5 metre aşağısında gün yüzüne çıkarıldığında dünya çapından gönüllülerden oluşan bir ekibin refakatindeki Vindolanda arkeologları kazı sezonunun daha ilk haftalarındaydı.

(İlk Defa Roma Dönemi Boks Eldivenleri Bulundu)

Hendekte, küçük ve esrarengiz bir biçimde gerçekmiş gibi gözüken bronz bir el keşfedildi. Vindolanda’da muhafaza edilmesinin ardından yapılan yakın incelemelerde 10 cm uzunluğundaki elin, avuç içine gömülü, ancak şu an kayıp olan bir parçası olduğu ortaya çıkarıldı.

Elin, özellikle de avuç içi kısmının, son derece iyi işlenmiş olması amacının bir zamanlar tuttuğu nesneyi öne çıkarmak olduğuna işaret ediyor. Tabanı oyuk olan elin orijinalinde bir kazığa sabitlendiği düşünülüyor.

Temizlenmeden önce bronz el. C: Vindolanda Vakfı

El, Jüpiter Dolichenus’a adanmış bir tapınağın yalnızca birkaç metre gerisinde, Vindolanda’da 2009’da kazılmış üçüncü yüzyıl kalesinin kuzey duvarına gömülü halde gün yüzüne çıkarıldı.

Yeni keşfedilen bu elin muhtemelen bir kült işlevi gördüğü ve Roma İmparatorluğu’nda MS 2. yüzyılın başlarından 3. yüzyılın ortalarına kadar yaygın bir şekilde tapınım gören tanrı ve gizem kültü Jüpiter Dolichenus’la yakından ilişkili olabileceği belirtiliyor.

(İngiltere’deki Roma Kalesi Vindolanda’da Ayak İzi Bulundu)

Daha önce, Jüpiter Dolichenus’ a adanmış diğer tapınaklarda veya yakınlarında karşılaştırılabilir adaklık el örnekleri bulunmuştu, bunlardan birçoğu boyut olarak Vindolanda örneğinden biraz daha büyük ve bazılarında tanrıyla ilgili yazıtlar bulunuyor.

Temizlendikten sonra elin avuç içi. C: Vindolanda Vakfı

Jüpiter Dolichenus, yok edici gücünü işaret eden yukarıya kalmış koluyla elinde bir şimşeği tutarken tasvir edilir, açık adaklık el tanrının koruyuculuğunu ve esenlik bahşediciliğini simgeler.

(Hadrian Duvarı Yakınında Roma Askerlerinin Eşyaları Keşfedildi)

Vindolanda Vakfı CEO’su ve kazı başkanı Dr. Andrew Birley, “2018 kazı sezonunun başlamasından hemen sonra bu kadar ender ve güzel korunmuş kült bir eser bulacağımızı beklemiyorduk. 2009’da, yakınlardaki Dolichenus tapınağını kazdığımızda, tapınak hazinelerinin Roma döneminde alınıp götürüldüğünü anlamıştık. Ancak, yakın bölgede ele geçirilmiş bu bulgu bize tapınak yaşamının ve Dolichenus tapınımıyla ilişkilendirilen edimlerin bariz bir şekilde tapınağın taş duvarlarını aştığını hatırlattı.” diyor.

2009’da Vindolanda’da bulunmuş Jüpiter Dolichenus altarı. C: Vindolanda Vakfı

Günümüze mitleri ve ritüellerine dair yalnızca çok az kanıt ulaştığından Jüpiter Dolichenus kültü gizemini korumaya devam ediyor. Din hakkında bilinenlerin tümü günümüze ulaşmış yazıtlara, heykellere ve Roma İmparatorluğu’nun diğer kısımlarından gelen dekoratif sanat eserlerine dayanıyor.

El, şu anda Vindolanda Müzesi’nde Jüpiter Dolichenus’a adanmış altarlarla ayna salonda halka açık bir şekilde sergileniyor.

Vindolanda Trust. 28 Haziran 2018.