Bir Dinozorun 180 Milyon Yıllık Akşam Yemeği

Birbirlerini avlayarak beslenen dinozorların sanatsal olarak rekonstrüksiyonu bu muhteşem yaratıkların gerçek yaşamdaki davranışlarını resmetmede olağanüstü bir yöntem olsa da, fosil kayıtlarında dinozor-besin etkileşimine dair doğrudan kanıtlara şaşırtıcı derecede ender rastlanıyor.

Isaberrysaura bağırsak içeriği (a-c), palmiye tohumları (c), ve diğer tohumlar (s); kaburga (r), (d,e) palmiye tohumları detay: etli kısım (sa), sert kısım (sc), coronula (c), nusellus-tohum nüvesi (n) C: Salgado ve ark., 2017]

Modern ekosistemlerde, avcı, av ve bitkiler arasında ekolojik etkileşimler kurmak oldukça basit, bunun için kimin kimi veya neyi yediğine bakmak yeterli. Ancak, söz konusu hayvanlar milyonlarca yıl önce ölmüş olduğundan fosil kayıtlarında bu tür etkileşimlere rast gelmek son derece zor.

Yine de kimi durumlarda, fosilleşmiş dışkılarına bakarak bir dinozorun hayattayken ne yemiş olduğunu anlamak ve ölümcül bir düello sırasında hayatını kaybetmiş dinozorların kalıntılarından yeme alışkanlıklarına dair olağanüstü işaretler bulmak da mümkün.

Fosil kayıtları, her ne kadar nadir de olsa, dinozor bağırsaklarında milyonlarca yıl boyunca koruna gelmiş sindirilmiş besin kalıntılarını önümüze serebiliyor. Kololit olarak adlandırılan bu iz fosilleri, dinozorun ölüm anında tam olarak ne yiyor olduğunu söyleyerek önümüze bu gizemli hayvanların gerçek yaşam davranışlarına dair davetkâr bir pencere açıyor.

(İskoçya Adasında Etobur Dinozor Ayak İzi Bulundu)

Geçtiğimiz tarihlerde yapılan bir keşif Patagonya’da Jura Dönemi’ne ait fosilleşmiş bir dinozorun yediği son yemeğin hala bağırsaklarında olduğunu gösterdi!

Keşif Isaberrysaura mollensis adı verilen yeni bir dinozor türüne ait ve bu tür Ornithischia -Kuş Kalçalı-olarak adlandırılan bir dinozor sınıfından geliyor. 5-6 metre uzunluğa ulaşan bu dinozor türünün erken Jura Dönemi’nde, günümüzde Arjantin’in Neuquén eyaleti sınırlarında kalan deltalarda yaşadığı biliniyor.

Keşfedilen bu yeni dinozor türü görünüşte Stegosauruslara benziyor olsa da kalıntılar üzerinde yapılan geniş kapsamlı anatomik analiz türün daha çok İguanodon ve Hysilophodon gibi dinozorların erken atalarıyla ilişkili olduğunu gösterdi.

Rekonstrükte Isaberrysaura iskeletinde bağırsak içeriğinin konumu
C: Salgado ve ark., 2017

Keşfi bu noktada özel kılan şey ise dinozorun yediği son yemeğin çoktan çürüyüp gitmiş bağırsaklarının bir zamanlar doldurduğu yerde 180 milyon yıl boyunca koruna gelerek varlığını sürdürüyor olması. Isaberrysaura ismi bu türe, keşfi 2009 yılında ilk kez literatüre geçiren Isabel Valdivia Berry onuruna verilmiş.

Besin kalıntıları arasında bulunan tohumların fosilleştiği yani mineral çöküntülerinin içerisinde kalarak sertleşip milyonlarca yıldır koruna geldiği belirtiliyor. Bazı tohumların parçalanmamış halde kaldığı bildiriliyor, bu da keşfedilen bu küçük obur dinozorun son yemeğini çiğneyerek yutacağı yerde sabırsızlıkla silip süpürdüğü anlamına geliyor. Dinozorun son yemeği olan bu sertleşmiş tohumların dinozorun sindirim organlarından geçmiş, daha sonra da tohum nüvesi olarak vücuttan dışarı atılmış olması muhtemel, bu da tohumların o dönemde hala çimlenebilir olduğu anlamına geliyor.

(Dinozorlar Dönemine Ait Kehribar İçinde Kuş Fosili Bulundu)

Özellikle hadrozor kuzenleriyle ve tohumların neden bu derece iyi şekilde korunduğunu açıklayan ve bitkisel besin maddelerini öğütmeye yarayan devasa diş dizileriyle kıyaslandığında, Isaberrysaura’nın dişleri besin sindirimi için oldukça zayıf gözüküyor.

Araştırmacıların bu tohumları, diğer bazı bitki türlerinin yanı sıra, antik bir palmiye türüyle ilişkilendirdiği bildiriliyor.

Keşif ayrıca bazı dinozorların, tıpkı bazı modern memeliler gibi, bitki tohumlarını dışkıları yoluyla muhtelif topraklara saçtığını da gösteriyor.

blogs.plos.org