Ertuğrul Fırkateyni Kazılarında Toplar ve Gülleler Bulundu

Japonya’ya ziyaretinden dönerken 1890 yılında Pasifik Okyanusu’nda 550 denizcisiyle batan Ertuğrul Fırkateyni’nde sürdürülen kazı ve kurtarma çalışmalarında top, mermi ve gülleler bulundu.

Pasifik Okyanusu’nda batan Ertuğrul Fırkateyni’nde 11 yıl önce başlayan kazı ve kurtarma çalışmaları bu yıl Ocak ayında başladı. Ertuğrul’un battığı kayalıklardan 200 metre açıkta ve 30-40 metre derinlikte, çalışmalar yürütülüyor.

Japon ve Türk dalgıçların ortaklaşa yaptığı 120 dalışta; Osmanlı gemisine ait toplar bulundu. İngiliz Palliser marka 3 adet 52 kilo ağırlığında top mermisi ile 3 adet 30 kilo ağırlığında top mermisi dalgıçlar tarafından 127 yıl sonra gün ışığına çıkarıldı. Yapılan kazı kurtarma çalışmaları sırasında ayrıca porselen tabaklar, gemiye ait ahşap ve metal parçalarda çıkarıldı.

Proje başkanı kaptan Tufan Turanlı ülkede düzenlediği konferansta, 11 yıldır süren çalışmalarda gelinen noktayı, çıkarılan eserleri, eserlerin Japonya’da ve Türkiye’de sergilenmeleri ile Türk- Japon dostluğuna olan katkılarını görseller eşliğinde anlattı.

(Ertuğrul Fırkateyni Kazılarında Mayın Bulundu)

Çalışmaların başladığı ilk yıldan itibaren 8.130 eser ve kalıntı çıkarıldığnı belirten Turanlı, bu yılki programda önceki yıllarda çıkarılan eserlerin konservasyon ve restorasyonuna ağırlık verileceğini belirterek,

“Geminin cephaneliğine ve buradan çıkarılan buluntulara öncelik veren ekip bilhassa çıkarılan top mermileri ve güllelerin tuzdan arındırılması ve konservasyonuna yönelmiştir. Bu top mermilerinden 18 cm çaplı iki adedinin konservasyonu gerçekleşmiştir. Ertuğrul Firkateyni’nden çıkarılan bu Palliser mermisinin ağırlığı 30 kilogram olmasına rağmen, askeri kayıtlarda merminin asıl ağırlığının içindeki boşluğa yerleştirilen 1.3 kg patlayıcı ile birlikte 52 kilo olduğu bilinmektedir. Ateşleme fitiline sahip olmayan, hedef darbesine çarptığı anda darbenin tesiriyle patlayan Pallister mermilerinin kullanımı, modern gemi gövdelerinde tesirini kaybettiği için 1880’li yıllardan sonra İngiliz Donanması tarafından kaldırılmıştır.”

Turanlı kurtarma ve konservasyon çalışmalarının mayıs ayının ortalarına kadar süreceğini belirtti.

Ertuğrul Fırkateyni

2. Abdülhamid, 1887 yılında Japonya İmparatoru Komeii’nin yeğeninin bir savaş gemisiyle İstanbul’u ziyaret etmesinin ardından Japonya’ya bir heyet gönderilerek iade-i ziyaret yapılmasını emretmişti. Gemi, II. Abdülhamid’den Japon İmparatoruna mücevherli imtiyaz nişanı ve diğer hediyeleri götürecekti.

Padişahın isteği üzerine donanmanın en güzel gemisi bu iş için tahsis edildi. Bazı uzmanların bu geminin çürük olduğu ve böyle bir seferi tamamlayamayacağı yönündeki raporlarına rağmen Ertuğrul Fırkateyni, Temmuz 1889’da İstanbul’dan yola çıktı. İlk arızasını süveyş kanalında yaptı ve güzergâhı boyunca çeşitli limanlara uğrayarak seyahat etti. Fırkateyn, Singapur’a vardığında kafile başkanı Miralay Osman Bey Amiralliğe terfi ettirildi. Kafile, uğradığı ülkelerin halkları tarafından görkemli sevgi gösterileriyle karşılanıyor, gemiyi kimi zaman binlerce kişiden oluşan gruplar ziyaret ediyordu. Gemi, 11 ay sonra 7 Haziran 1890 tarihinde Japonya’nın Yokohama Limanı’na vardı.

İmparator Komeii, Türk amiralini ve heyetini görkemli bir şekilde karşıladı. Şehir halkı Türk amiralinin saray arabası ile İmparatorun yanına gidişini sevgi gösterileriyle takip etti.

Ertuğrul Fırkateyni, Japon sularında kaldığı üç ay boyunca etrafındaki binlerce Japon kayığına 50 kişilik bandosuyla konserler verdi. Nihayet geri dönüş yolculuğu için hazırlıklar tamamlandı. Yola çıkılacağı gün Japon Deniz Kuvvetlerinin tayfun uyarısına rağmen, Ertuğrul Fırkateyni planlandığı gibi 15 Eylül 1890 tarihinde Yokohama Limanı’ndan ayrıldı. Kuşimoto açıklarında tayfuna yakalanan Ertuğrul Fırkateyni 16 Eylül 1890’da kayalara çarparak battı. Kazadan sadece 69 denizci kurtulabildi, Amiral Osman Bey de dahil diğer mürettebat hayatını kaybetti.

Ertuğrul Fırkateyni’nin trajik sonu Türk-Japon halklarını yakınlaştırdı. Yöre halkı, kazadan kurtulanlara büyük yardım ve yakınlık gösterdi. Torajiro Yamada isimli bir Japon, şehit yakınları ve kazazedeler için yardım kampanyası düzenledi. Toplanan para aynı kişi tarafından dönemin padişahına teslim edildi. Hayatta kalan 69 denizci, Japonya İmparatorunun talimatıyla Hiei ve Kongō isimli iki askeri gemi ile İstanbul’a gönderildi.

Kazada ölenlerin anısına Kuşimoto’da bir anıt yapıldı. İlk anıt Japonlar tarafından 1891’de dikilirken, 1929 yılında yine Japonlar tarafından genişletildi. Şehitlik Anıtı, 3 Haziran 1929 tarihinde Japon İmparatoru tarafından da ziyaret edildi. 1937’de Türkiye tarafından restore edilen anıt önünde her yıl düzenli olarak anma törenleri yapılıyor.