İklim Değişikliği 7000 Yıllık Şili Mumyalarını Yiyip Bitiriyor

Şili’de 7,000 yıldan uzun süredir korunmuş olan, ve Mısır mumyalarından en az 2000 yıl daha eskiye dayanan ünlü Chinchorro mumyaları, artık yükselen nem seviyeleri yüzünden tehlike altında. Çürüyen mumyaları inceleyen Harvard Üniversitesi’nde Uygulamalı Biyoloji profesörü Ralph Mitchell, nemli havanın bakterilerin üremesine izin verdiğini ve mumyaların derisinin “siyah ve jelatinimsi” bir hale gelmesine neden olduğunu söyledi.

Bu hızlı bozulma son 10 yıl içinde başladı, ve Arica şehrindeki Tarapaca Üniversitesi’nin arkeoloji müzesindeki 120 mumyadan bir kısmını etkiledi. Bu mumyaların neden siyah jelatine döndüğü tam olarak belirsiz. Bu yüzde Şili’li konservasyon uzmanları Mitchell ve meslekdaşlarından, mumyaların vücudundaki mikroflorayı, yani bakterileri incelemesini istedi.

Yapılan testler, bakterilerin eski organizmalardan olmadığını ortaya koydu. Mitchell bunların sadece, normalde insanların derisi üstünde yaşayan bakteriler olduğunu söyledi. Mitchell bunlara “fırsatçı” bakteriler adını vermiş çünkü “uygun sıcaklık ve nem seviyesine ulaşıldığı anda, bu bakteriler deriyi besin olarak kullanmaya başlamış”.

Mitchell, “Mumyalar gerekli sıcaklık ve nem koşullarında tutulmazsa, bu yerel mikroorganizmalar mumyaları yiyip bitirecekler” diyor.

Yaptıkları testlerde Mitchell ve ekibi, havadaki nem oranını, kuru ve çok nemli arasında farklı seviyelere getirerek, her seviyede mumya derilerinin ne kadar etkilendiğine baktı. Araştırmacılar mumya derilerini çok fazla kullanmamak için, ilk testleri domuz derileri üzerinde yaptı.

Tarapaca Üniversitesi’nden arkeoloji profesörü Marcela Sepulveda, müzenin olduğu alandaki nem seviyelerinin son zamanlarda çok yükseldiğini söyledi. Arica şehri, dünyanın en kuru çölü olan Atakama Çölü’nün yakınında olduğu için genelde kuru bir iklime sahip. “Şili’deki iklim değişiklikleri mumyaların niye parçalara ayrılmaya başladığını açıklayabilir” diyor Sepulveda.

Araştırmacılar, derinin yüksek nemli ortamda 21 gün geçirdikten sonra dağılmaya başladığını gördü. Araştırmalara göre, mumyaları kurtarmak için müze yetkilileri, mumyaların bulunduğu odadaki nemi yüzde 40 ile yüzde 60 arasında tutmak zorunda kalacak. “Daha yüksek bir nem seviyesi daha çok bozulmaya neden olabilir, daha düşük bir nem seviyesi ise mumyaların derisine zarar verebilir” diyor Mitchell.

Mitchell “Bu çölün bazı yerlerine 400 yıldır yağmur yağmadı” diyor. Fakat son 10 yılda, büyük ihtimalle iklim değişikliğine bağlı olarak Pasifik’ten gelen sis yüzünden “etrafta daha çok nem var, bu yüzden de mumyalar bozulmaya başladı” diyor Mitchell.

Görevliler mumyaları korumak için çabalara başladı bile. Sepulveda, mumyaların bulunduğu odadaki nem oranlarının, sıcaklığın ve ışıkların her gün müze araştırmacıları tarafından ölçüldüğünü ve ayarlandığını söyledi.

Chinchorro’lar, günümüz Şili ve Peru kıyılarında yaşayan bir avcı toplayıcı halktı. Chincirro halkı, toplumun her kesiminden insanı mumyalıyordu. Alınan bu önlemler, Mısır mumyalarından en az 2,000 yıl daha eski olan Chinchorro mumyalarını korumaya yardımcı olabilir.

Radyokarbon analizleri, en geç mumyayı MÖ 5050 yılına tarihliyor. Mitchell, böylece bu mumyaların dünyanın en eski insan yapımı mumyaları olduğunu söylüyor.

Chinchorro insanlarının 7,000 yıl önce yaşadığı, ve çok sayıda mumyanın hala kumlu yüzeyin altında gömülü olduğu Kuzey Şili toprakları

Live Science