Yenikapı’da Bulunan Batığın Kopyası Yapıldı

Yenikapı arkeolojik kazılarında gün yüzüne çıkarılan 37 batıktan “Yenikapı 12” adı verilen teknenin kopyası yapıldı. Orta Çağa ait olduğu tahmin edilen, 9,64 metre uzunluğunda ve 2,60 metre genişliğindeki teknenin kopyası, bahar aylarında suya indirilecek.

Deneysel arkeoloji ile yeniden yapılan tekne, yapımında kullanılan aletlerle, ustasının ağacı işlemesinden başlayarak, tekneyi oluştururken izlediği kurulum sırası ve inşa yöntemine sadık kalarak tekrardan inşa edildi. Geminin replikasını İstanbul Üniversitesi Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Işıl Özsait yaptı. Tuzla’da RMK Marine tersanesinde orijinalindeki gibi kestane ağacından inşa edilen tekne, daha sonra Marsilya’da sergilenecek.

Yenikapı’da 2004’te başlayan kazılarda binlerce eserin yanında 37 ahşap tekne ve gemi kalıntısı bulunmuştu. MS 5. ve 10. yüzyıllar arasına tarihlenen teknelerin “dünyanın en büyük batık gemi koleksiyonu” kabul ediliyor. Dönemin teknolojisini içeren ve toplu halde bulunan Yenikapı batıklarının, oldukça sağlam durumda günümüze ulaştığı belirtiliyor.

Avrupa Birliği, ENPI Karadeniz Havzasında Sınır Ötesi İşbirliği Programı çerçevesinde başlatılan proje kapsamında, Yenikapı’da bulunan 12 nolu batık teknenin, orijinal boyutlarındaki kopyası inşa edildi. Bu projeden sağlanan 55.000 Euro bütçe ile Yenikapı 12’nin kopyasını yapıldı. Yapım süreci baştan sona kaydedilen teknenin inşa sürecinin belgelenerek kitap haline getirilmesi planlanıyor.

500 yıllık zaman diliminde batan Yenikapı tekne ve gemilerinin, teknoloji evriminin izlerini taşıdığı, bu aşamalı geçişin en güzel örneklerinden birinin “Yenikapı 12” adlı batık olduğu belirtiliyor.

Geçtiğimiz sene replikasının yapılmasına karar verilen Yenikapı 12 batığının, inşasında kaç usta çalıştığı, malzemenin temini, gövde ahşaplarının birbirine hizalanması, bunların monte edilmesi gibi aşamaların ne kadar sürdüğü, ustanın geleneksel yapım tarzında ne gibi zorluklar yaşadığı, iki farklı yapım yöntemini nasıl bir araya getirdiği ve bunun gibi birçok soruyu cevaplaması bekleniyordu.

Yenikapı 12 adlı geminin mutfak bölümünde MS. 9. yüzyıla ait hasır sepet içinde vişne çekirdekleri.

Yenikapı 12

Yenikapı 12 adlı tekne, amfora yükünün yanısıra gövde elemanlarının çoğunun dağılmadan, orijinal yerlerinde günümüze ulaşmış olması nedeniyle biçimi, tasarımı ve döneminin gemi inşa teknolojisi hakkında eşsiz bilgileri barındırıyor. Yenikapı 12’nin, milattan sonra 9. yüzyılda denizlerde seyreden, tek direkli ve Latin yelkenli küçük bir ticaret teknesi olduğunu belirtiliyor. Kargo taşıması için tasarlanmış ve inşa edilmiş olan teknenin gövdesi fazla yük alabilmek için düz dipli ve kavisli karinaya sahip. Düz dipli gövde yapısı, sığ limanlara ve koylara kolayca girebilmesini sağlıyor. Baş kısmının daha geniş inşa edilmesi ise teknenin güçlü dalgalarda kullanılma kabiliyetini arttırmasını sağlıyor. 9. yüzyıla tarihlenen geminin mutfak bölümünde maltız ve kaplar vardı. İçindeki bir sepette ise zeytin ve vişne çekirdekleri gün yüzüne çıktı. Bu çekirdekler aynı zamanda geminin muhtemelen yaz aylarında battığını işaret ediyor.