Antik Yunan Filozofu Aristoteles’in Mezarı Bulunmuş Olabilir

Kuzey Yunanistan’daki Makedonya bölgesinde, Aristoteles’in doğum yeri olan Stagira kentinde 20 yıldır kazı yapan Yunan arkeolog, Aristoteles’in mezarını bulduğunu düşünüyor.

Görsel: Greek Reporter

Aristoteles’in 2,400. doğumgünü anısına Selanik’te yapılan bir konferansta konuşan arkeolog Konstantinos Sismanidis iddiasını desteklemek için “kanıtı olmadığını, fakat olabildiğince kesin, güçlü göstergeler” olduğunu söyledi.

Mezar Aristoteles’in MÖ 384 yılında doğduğu antik Stagira köyündeki bir yapının içinde bulundu. Sismanidis’e göre bu yapı, Aristoteles’in MÖ 322 yılındaki ölümünden sonra onun anısına dikilen bir anıttı.

Sismanidis “Mezarı bulmuştuk, şimdi de antik metinlerde bahsedilen sunağı ve mezara giden yolu bulduk. Mezar ve anıt, şehir yerleşiminin içindeki antik pazara (agora) çok yakındı” diyor.

Mezarın kime ait olduğuna dair kanıtlar ise tesadüfi ve koşullara bağlı olarak değerlendirilebilir. Fakat araştırmacılar birkaç özellik ve durumun kesin olarak bu sonuca yol açtığını düşünüyor.

Sismanidis’e göre mezarın konumu ve panoramik manzarası, mermerden yapılmış kare bir zeminin ortasında olması, ve inşa edilme tarihi (Hellenistik dönemin başlangıcı) gibi özellikler “hep birlikte kemerli yapının kalıntılarının, Aristoteles’in mezar-türbesine ait olduğunu gösteriyor.” (Hellenistik dönem, Aritoteles’in en ünlü öğrencisi olan Büyük İskender’in MÖ 323’teki ölümünden sonra başlamıştı)

Stagira tepesinin güney kısmında ortaya çıkarılan at-nalı şekilli ve kubbeli yapının kiremitli bir çatısı vardı. Buradaki kiremitlerin kraliyet çanak çömlek atölyesinde yapılmış olması, yapının halka açık ve umumi bir işlevi olduğu düşüncesini de destekliyor. Anıtın girişine doğru ilerleyen yol 2 metre genişliğinde ve yükseltilmiş olarak inşa edilmiş, “törensel” bir yoldu. Bu yol, anıta adak adamaya giden insanlara açıktı.

Yapının kubbesi 10 metre yükseklikteydi. Mermerden kare bir zemine sahip olan kubbe, dışarıdaki sunakla birlikte alelacele inşa edilmiş, fakat daha sonradan daha kaliteli malzemeler eklenmiş gibi gözüküyordu.

Kazılarda bulunan objeler, çanak çömlek ve 50den fazla sikke, anıt-mezarı ve sunağı Büyük İskender’in zamanına tarihliyor. Bizans döneminde mezar yapısının üstüne kare şekilli bir kule inşa edildiği için mezar yapısı tahrip olmuştu.

Aritoteles Stagira’da doğmasına rağmen MÖ 322 yılında Evia’da ölmüştü ve arkeologlar burada gömülü olduğunu düşünüyordu. Fakat Sismanidis, Stagira’lı insanların Aristoteles’in küllerini Stagira’ya getirdiklerine işaret eden iki edebi metin olduğunu söylüyor.

Sismanidis’in bahsettiği elyazmaları İtalya-Venedik’teki Marciana Kütüphanesi’nde ve Aristoteles’in MÖ 11. yüzyılda yazılan Arapça biyografisinde bulunuyor.

Arapça biyografiye göre “Aristoteles öldüğünde, Stagira’lı insanlar gittiler ve küllerini evlerine geri getirdiler, bakır bir kaba (urn) koydular, ve daha sonra bunu ‘Aristotelion’ adını verdikleri bir yere koydular. Ne zaman önemli bir konu olsa ve zor bir problemi çözmek isteseler, bu yerde toplanıp konuştular.”

Sismanidis “Bu yazılı kaynaklara dayanarak, bize Aristoteles’in kalıntılarının Stagira’ya getirilip gömüldüğüyle, burada filozof için bir sunak kurulduğuyla, öldükten sonra ona gösterilen itibarla ve her yıl düzenlenen bir Aristoteles kutlamasıyla ilgili verdikleri bilgilere karşı çıkamayacağımızı düşünüyoruz” dedi.

Sismanidis “Kanıtımız olmadan, sadece güçlü göstergelere dayanarak, tüm bulguların bu versiyonu desteklediğine inanıyoruz” diyor.

The New York Times, Niki Kitsantonis, 26 Mayıs 2016
The Guardian, Helena Smith, 26 Mayıs 2016
ANA-MPA, 26 Mayıs 2016
Fotoğraflar: Kostas Sismanidis