Neandertaller de Kürdan Kullanmış Olabilir

Bilim insanları, insanın bilinen en yakın akrabası olan Neandertallerin de tahtadan yapılmış bir çeşit kürdanla, dişlerinin arasına giren yemek artıklarını çıkarmaya çalıştığına işaret eden kanıtlar buldu.

Antiquity dergisinde yayınlanan araştırmada, Neandertal dişinin üstündeki fosilleşmiş diş plağı içinde sıkışıp kalmış tahta parçalarına dair izler bulundu. Bu izler ağaç kabuğu parçalarından yapılmış bir çeşit kürdandan, ya da Neandertallerin çeşitli işleri yaparken bir üçüncü el gibi kullandıkları ağızlarında tuttuğu bir tahta aletten gelmiş olabilir. 

Dişte bulunan tahta dokusu parçası. Ölçek = 100μm. Görsel: Radini, Anita, et al. “Neanderthals, trees and dental calculus: new evidence from El Sidrón.” Antiquity 90.350 (2016): 290-301.

York Üniversitesi’nden arkeolog Anita Radini’nin önderliğindeki bir grup bilim insanı, İspanya’daki El Sidrón’da bulunan dişleri inceledi. El Sidrón’da günümüzden 49.000 yıl öncesine tarihlenen, en az 13 Neandertal bireye ait iskelet bulundu.

Araştırmacılar aslında Neandertal dişlerindeki fosilleşmiş diş plaklarını araştırıyordu. Bu plaklar içinde küçük yemek parçaları, bakteriler, ve ağza giren diğer herhangi birşeyin parçaları kalabilir. Bu diş plağı sertleştiğinde, kemiklerden bile daha uzun süre korunur. Böylece diş plağı (ne kadar diş hekimlerinin düşmanı olsa da) arkeologlara yardımcı olan bir bilgi kaynağı oluşturur.

Binlerce yıl önce yaşamış Neandertaller de çok iyi bir ağız sağlığına sahip değildi. Araştırmacılar, dişlerin üstünde kalmış binlerce yıllık diş plağının da, o zamanki insanların sağlığı ve yedikleri şeyler gibi önemli konularda bilgi edinmek için çok yararlı olduğunu söylüyor.

Görsel: Mauricio Anton/SPL

El Sidrón’daki dişlerin diş plağında da,  yenilemeyen ve yanmamış halde, bir kozalaklı ağaca ait tahta dokusu parçaları buldu. Araştırmacılar bunun en olası açıklamasının, Neandertallerin ağızlarına kürdan ya da tahta alet koyması olduğunu söylüyor.

Daha önceki araştırmalar Neandertallerin yerleşim alanlarının çevresindeki ağaçlardan faydalanmayı bildiğini göstermişti. Ağaçlardan tahta mızraklar yapıyor, ateş çukurları yapıyor ve rezineden bir çeşit zift elde ediyorlardı.

2013’te de PLOS ONE’de yayınlanan başka bir araştırmada, sağlıksız Neandertal dişlerinin aralarında görülen oyuk ve çiziklerin, Neandertallerin (olasılıkla diş ağrısını azaltmak için) kürdan kullandığına dair bir kanıt olabileceği öne sürülmüştü.

Geçen sene yine El Sidrón’daki Neandertal dişleri üzerindeki izleri inceleyen bir araştırma da, Neandertallerin dişlerini birer alet olarak kullanarak çeşitli işler yaptığını gösteren izler buldu.

LiveScience, Megan Gannon, 14 Nisan 2016

Makale: Radini, A., Buckley, S., Rosas, A., Estalrrich, A., de la Rasilla, M., & Hardy, K. (2016). Neanderthals, trees and dental calculus: New evidence from El Sidrón. Antiquity, 90(350), 290-301.