Doğanın Uyanışı: Nevruz

Nevruz Bayramı birçok halk tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramıdır. Nevruz Afganlar, Anadolu Türkleri, Arnavutlar, Azeriler, Farslar, Gürcüler, Karakalpaklar, Kazaklar, Kırgızlar, Kürtler, Özbekler, Tacikler, Türkmenler ve Zazalar tarafından kutlanır.

Nevruz Bayramı, Azerice: Novruz, Farsça: نوروز – Noruz, Kazakça: Nawrız, Kırgızca: Nooruz, Kırım Tatarcası: Navrez, Kürtçe: Newroz, Özbekçe: Navro‘z, Türkmence: Nowruz olarak biliniyor.

Nevruz adı yazılı olarak ilk defa 2. yüzyılda Pers kaynaklarında geçiyor, ve İran ve Bahai takvimlerine göre yılın ilk gününü temsil ediyor.

Nevruz hala başta İran olmak üzere Orta Doğu ve Asya’nın pek çok yerinde bazı yerel farklılıklarla kutlanıyor. Şu anda pek çok farklı halk tarafından kendi geleneklerine göre değerlendirilmek istenen bayram, aslında hiç bir halkın tekelinde değil.

Ancak geleneğin bilinen tarihi, bu ritüelin olasılıkla zerdüşt dininin bir parçası olduğu ve İran kökenli olduğunu gösteriyor. Geleneğin kökleri MÖ 6. yüzyıla kadar uzanıyor.

Antik nevruzda hükümdarlar ziyafetler veriyor, halka hediyeler dağıtıyor, tatil ilan ediyordu. Ancak bu şenlik sadece hükümdar üzerinden kutlanılan bir şenlik değil, aileler arasında da kutlanan bir şenlikti. Etraf aydınlatılır, ateşler yakılır, yumurtalar boyanırdı. 13 günlük şenliğin sonunda da kralın yerine halktan bir taklidi geçerdi. 

Pers İmparatorluğu’nun başkenti olan Persepolis, MÖ 6. yüzyıl sonlarına doğru Pers Kralı I. Darius tarafından günümüz İran’ında kurulmuştu. Persepolis yerleşiminde Yüz Sütunlu Salon’un nevruzu kutlamak amacıyla inşa edildiği sanılıyor.

Günümüz İranı’nda Nevruz her ne kadar İslami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanıyor. Aynı zamanda Zerdüştlük ve  Bahailer için de kutsal bir gün. Kürtlerde, Nevruz bayramının Kürt ve İran mitolojisindeki Demirci Kawa Efsanesi’ne dayandığına inanılır. Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında da Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı anlamıyla ve baharın gelişi olarak kutlanır.

2010’da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 3.000 yıldan beri kutlanmakta olan Pers kökenli bu şenliği, Dünya Nevruz Bayramı ilan etti. Abu Dabi’de hükümetler arası toplanan Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu, nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi ‘ne dahil etti.

Antik Dünyadan 7 Yılbaşı Kutlaması