9.000 Yıllık Eriha Kafatasının Yüzü Canlandırıldı

9.000 yıl önce gözlerinde deniz kabuklarıyla gömülen Eriha Kafatası, en son rekonstrüksiyon teknikleri sayesinde artık yeni bir yüze sahip.

Eriha’da keşfedilen 9.000 yıllık ünlü bir insan kafatası, çok uluslu bir araştırma ekibinin çabaları sayesinde artık yeni bir yüze sahip.

1953’te İngiliz arkeolog Kathleen Kenyon tarafından gün yüzüne çıkarılan ve şu anda British Museum’da bulunan Eriha Kafatası, muhtemelen daha gerçekçi görünmesi amacıyla alçıyla kaplanmış ve gözlerine deniz kabukları konmuştu.

Projenin lideri grafik uzmanı Cícero Moraes, bu tarih öncesi tasarımın “dünyadaki ilk yüz rekonstrüksiyonu” olduğunu söylüyor.

(İlgili: Kafatası Kültü Uygulaması Sıcaklıklarla Birlikte Arttı)

2016’da British Museum, Eriha Kafatasının mikro bilgisayarlı tomografiye dayalı hassas ölçümlerini yayınladı (etkili bir şekilde çok ayrıntılı bir X-ışını taraması). Ölçümler daha sonra kafatasının sanal bir 3B modelini oluşturmak için kullanıldı ve model, ilk yüz canlandırmasını yapmak için kullanıldı.

Ancak OrtogOnline dergisinde çevrimiçi olarak yayımlanan yeni çalışma, yüzün nasıl göründüğünü belirlemek için farklı teknikler kullanıyor ve daha da ileri giderek, baş ve yüz kıllarını sanatsal bir şekilde ekliyor.

Kafatasının başlangıçta bir kadına ait olduğu düşünülse de, daha sonra yapılan gözlemlerin bir erkeğe ait olduğunu belirlediğini söyleyen Moraes, bu nedenle yeni tahminin 30’lu veya 40’lı yaşlarında koyu saçlı bir adamın yüzünü gösterdiğini söylüyor. (Kafatasındaki bir lezyonun nasıl iyileştiğine dayanarak, arkeologlar öldüğünde günümüz standartlarına göre “orta yaşlı” olduğunu öne sürüyorlar.)

Moraes, British Museum’daki Eriha Kafatası’nın alışılmadık bir özelliğinin, kafatasının ortalamadan önemli ölçüde daha büyük olması olduğunu söylüyor. Ek olarak, kafatası, adam çok gençken, muhtemelen sıkıca bağlayarak yapay olarak uzatılmış gibi görünüyor; Kenyon tarafından bulunan diğer sıvalı kafataslarından bazıları da bunun belirtilerini gösteriyor, ancak bu uygulamanın nedeni bilinmiyor.

Eriha kafatasları

Batı Şeria’da bir Filistin şehri olan Eriha’nın dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biri olduğu düşünülüyor.

Arkeologlar, Eriha’nın yaklaşık 11.000 yıldır sürekli olarak yerleşim gördüğünü belirlediler; ve 1953’te Kenyon, bu yerleşimin yakınındaki bir alanda yedi kafatası ortaya çıkardı.

Her biri alçıyla kaplanmıştı ve kafataslarının içindeki boşluklar toprakla doluydu. Ayrıca göz yuvalarının üzerine deniz kabukları yerleştirilmişti ve bazılarında kahverengi boya izleri vardı.

Kenyon, kafataslarının Eriha’nın en eski sakinlerinden bazılarının portreleri olabileceğini tahmin etti; ancak o zamandan beri bölgede yaklaşık aynı döneme ait 50’den fazla sıvalı kafatası bulundu ve şimdi bunların bir cenaze töreninin kalıntıları olduğu düşünülüyor.

Yeni çalışma

Moraes, 2016’daki yüz canlandırmasının pek çok ayrıntısını bulamadığını, ancak 1977’den beri geliştirilen ve adli tıp analizlerine dayanan Manchester yöntemi olarak bilinen yöntemi kullanmış gibi göründüğünü söylüyor.

Bu yöntem artık, özellikle suç kurbanlarının yüz tahminleri için yaygın olarak kullanılıyor.

Bununla birlikte, en son çalışma, yaşayan insanların bilgisayarlı tomografi (BT) taramalarından (3 boyutlu bir görüntü oluşturmak için birbirine örülmüş binlerce X-ışını taraması) elde edilen anatomik deformasyona ve istatistiksel projeksiyonlara dayanan farklı bir yaklaşım kullandı.

Teknikler aynı zamanda plastik ameliyatları planlamak ve protezlerin (yapay vücut parçaları) imalatında da kullanılıyor, ancak 2016 çalışmasında ikisi de kullanılmadı.

Moraes, “Bizimkinin bir güncelleme olduğunu söyleyemem, sadece farklı bir yaklaşım. Ancak daha büyük yapısal, anatomik ve istatistiksel tutarlılık var.” diyor.

Moraes, bölgedeki diğer sıvalı kafataslarının dijital tahminlerini gerçekleştirmeyi umuyor, ancak şimdiye kadar yalnızca British Museum’daki Eriha Kafatası’nın kesin ölçümleri yayınlandı.

“Bu örneklerin etrafında çok fazla gizem var. Yeni teknolojiler sayesinde parçalar hakkında yeni şeyler keşfediyoruz, ancak hala incelenecek çok şey var.”

Live Science. 9 Ocak 2023.